Banjalučke ulice o kojima malo znamo: Ko su bili borci bataljona Mateoti?

19.05.2022. | 07:32

Svaki ćošak ne baš velike ulice u banjalučkom naselju Kočićev vijenac poznat je njenim stanovnicima, ali je malo kome poznato zašto se ona zove „Talijanskog bataljona Mateoti“.

Na to pitanje mnogi od njih sliježu ramenima, ali ne i Nebojša Kasalović, koji i svoju ulicu i njenu istoriju dobro poznaje. Tako za BL portal kaže da je naziv dobila još u socijalizmu, i to po bataljonu oformljenom nakon kapitulacije Italije u II svjetskom ratu koji se borio na strani saveznika.

„Mislim da je taj bataljon nastao 1943. godine, kada su italijanski vojnici prešli da se bore sa saveznicima. Ime je dobio po italijanskom pravniku, novinaru, političaru i socijalisti Đakomu Mateotiju iz perioda između dva svjetska rata“, objašnjava Kasalović.

Nakon optužbi koje je iznio na račun Musolinijeve fašističke partije za izbornu krađu, Mateoti je 1924. godine kidnapovan, a potom i ubijen.

Njegova žrtva inspirisala je italijanske borce socijalističkih uvjerenja, pa su svom bataljonu, formiranom u jesen 1943. godine u Livnu, dali ime po Mateotiju. Prvi komadant bataljona bio je Aldo Parmeđani, učitelj iz Udina. Očigledno su na svom ratnom putu stigli i do Banjaluke, jer je, sudeći po nekim medijskim tekstovima, Parmeđani ranjen baš u Banjaluci 1944. godine.

Bataljon “Matteotti” činili su italijanski vojnici, pripadnici razoružane divizije “Bergamo”, bivše Druge italijanske armije, koja je raspuštena nakon kapitulacije fašističke Italije. Divizija je razoružana kod Splita, a 250 boraca su osnovali ovaj bataljon i prešli na stranu partizana i Narodnooslobodilačke borbe, objašnjava za BL portal istoričar Vladan Vukliš.

„Oni su kasnije učestvovali u borbama protiv okupatora u Dalmaciji i Krajini, a nakon toga na Sremskom frontu“, dodaje Vukliš objašnjavajući ratni put bataljona koji se borio u sastavu Treće krajiške brigade, a učestvovao je i u borbama za oslobađanje Beograda u oktobru 1944. godine.

Nakon toga, zajedno sa bataljonima „Memeli“ i „Garibaldi“ postao je dio novoformirane brigade „Italija“ koja je kasnije učestvovala u borbama za oslobađanje Zagreba. I danas se na tamošnjem groblju Mirogoj nalaze grobovi italijanskih boraca.

Ratna avantura bataljona „Mateoti“ završava 1945. godine, kada su se preživjeli borci vratili u svoju otadžbinu.

Srđan Banović, BL portal