Bolna tema u Srpskoj: Populacionu politiku zasnivati na stimulisanju nataliteta

05.05.2022. | 11:40

Populaciona politika u Republici Srpskoj trebalo bi da se zasniva na stimulisanju nataliteta, budući da njeni stanovnici prilično kasno stupaju u brak, jer i demografski razvoj prijeti da ograniči ukupan razvoj Srpske, rekao je Srni profesor Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u Banjaluci Draško Marinković.

Marinković je naveo da je u Republici Srpskoj prirodni priraštaj posljednji put bio pozitivan 2001. godine, kada je rođeno 13.699 djece, a umrla 13.434 lica i iznosio je 265, dok su 20 godina kasnije, 2021. godine, rođena 9.274 djeteta, a umrla su 19.002 lica, pa je prirodni priraštaj imao negativnu vrijednost čak minus 9.728.

Prema njegovim riječima, loša demografska slika dodatno je narušena negativnim spoljnim migracionim saldom i sve intenzivnijim starenjem stanovništva, te sa prosjekom starosti od 43 godine stanovništvo Republike Srpske je među najstarijim u Evropi, dok je trenutno svaki peti stanovnik stariji od 65 godina.

“Ako se sa aspekta trenutnog demografskog razvoja može reći bilo šta pozitivno, to je da se u Republici Srpskoj u posljednjih 10 godina, od 2011. do 2021, rađao prilično konstantan broj djece, u prosjeku 9.420 godišnje, te bi od strateškog značaja bilo da se u budućem periodu zadrži broj rođenih iznad 9.000, što u prvom redu zavisi od broja potencijalnih majki, odnosno kontingenta fertilnih žena”, ukazao je Marinković.

Marinković je istakao da ono što sada najviše doprinosi negativnom prirodnom priraštaju u Republici Srpskoj jeste veliki porast broja umrlih koji je u posljednjih 10 godina, od 2011. do 2021, u prosjeku bio 15.130 godišnje.

“Ovo potvrđuju i posljednji zvanični podaci Republičkog zavoda za statistiku po kojima su 2021. godine umrla 19.002 lica, odnosno za 2.420 lica više nego 2020. godine, kada su ukupno umrla 16.582 lica”, rekao je Marinković.

Marinković je istakao da bi osnovna karakteristika populacione politike trebalo bi da se zasniva na stimulisanju, odnosno povećanju nataliteta, ali istovremeno i na ublažavanju emigracije mladog, radno sposobnog i reproduktivnog stanovništva.

On je naveo da sprovođenje pronatalitetnih mjera populacione politike treba da bude imperativ i od fundamentalnog značaja za društvo i opstanak stanovništva Srpske.

On smatra da je teško očekivati da se tako nešto desi, s obzirom na buduće projekcije ukupnog broja fertilnih žena, ali da treba i dalje podsticati rađanje različitim mjerama entitetske i lokalne populacione politike i, prije svega, nastojati zadržati mlado reproduktivno stanovništvo na ovom prostoru.

Marinković je napomenuo da je bruto stopa fertiliteta veoma niska, a da se stanovnici Srpske ponašaju u skladu sa trendovima evropskog modela sklapanja braka, koji karakteriše visoka prosječna starost prilikom sklapanja braka, za ženu sa 28, a za muškarca sa 32 godine, sve kasnije rađanje djece i smanjenje broja sklopljenih brakova.

“Žene u Republici Srpskoj se prilično kasno opredjeljuju za majčinstvo, a statistički podaci ukazuju da je prosječna starost majke pri rođenju djeteta 29 godina. Prosječna starost majki pri rođenju prvog djeteta se stalno povećava, a progresija od prvog ka drugom, trećem i četvrtom djetetu, uzrokovana je kasnim godinama rađanja prvog djeteta”, rekao je Marinković.

On smatra da su se u proteklom periodu izdvajala znatna sredstva i sprovodilo mnogo mjera i aktivnosti, ali one i dalje nisu sistematizovane, pa kao takve nisu dovoljno ni prepoznate.

“Mjere populacione politike je potrebno dodatno afirmisati i stalno nadograđivati i inovirati. Zbog toga aktivnosti u prilog povećanja rađanja treba još više intenzivirati, a u obzir se moraju uzeti i svi društveni i individualni aspekti, od kojih posebnu pažnju treba usmjeriti prema modelu reproduktivnog ponašanja, ali i prema konstantnoj emigraciji mladog reproduktivnog stanovništva”, rekao je Marinković.

On smatra da treba postepeno pronalaziti i uvoditi odgovarajuće specifične mjere populacione politike, te pri tome značajnu pažnju usmjeriti na lokalna, posebna, ekonomska, socio-kulturna i druga obilježja pojedinih područja.