Brojke u Srpskoj: Duvan svakodnevno konzumira skoro 12 odsto djece

31.01.2024. | 08:47

U Republici Srpskoj čak 11,8 odsto djece uzrasta od 13 do 15 godina svakodnevno konzumira duvan, izjavila je Srni specijalista socijalne medicine u republičkom Institutu za javno zdravstvo Slađana Vranješ.

Kao posebno zabrinjavajuću činjenicu, Vranješeva je istakla da 67,8 odsto djece uzrasta 13 do 15 godina navodi da samostalno kupuje cigarete, a da jedna trećina njih ne zna da je izloženost pasivnom pušenju štetna za zdravlje.

“Da je pušenje popularno i opšteprihvaćeno u populaciji najmlađeg stanovništva govori i podatak da 17,4 odsto mladih uzrasta od 13 do 15 godina navodi da misli da će konzumirati duvan i duvanske proizvode u budućnosti”, rekla je Vranješeva.

Vranješova je navela, pozivajući se na rezultate Globalnog istraživanja pušenja kod školske djece i omladine dobi 13 do 15 godina u Republici Srpskoj iz 2018. godine, da duvan ili neki duvanski proizvod svakodnevno konzumira 13,2 odsto dječaka i 10,5 odsto djevojčica.

Ona je dodala da je 51,3 odsto njih izloženo duvanskom dimu u kući, a 53,7 odsto na zatvorenim javnim mjestima.

Čak 77,5 odsto njih, kaže, navelo je da nikada nisu bili odbijeni pri kupovini cigareta, iako je na snazi Zakon o zabrani prodaje duvana i duvanskih proizvoda maloljetnicima.

Povodom Nacionalnog dana borbe protiv pušenja – 31. januara koji se u Srpskoj obilježava svake godine, Vranješova je navela da je upotreba duvana glavni faktor rizika za kardiovaskularne i respiratorne bolesti i više od 20 različitih tipova ili podtipova malignih oboljenja.

Kako je pojasnila, u duvanskom dimu nalazi se više od 4.000 štetnih hemijskih supstanci, od kojih su mnoge toksične, a više od 50 je kancerogeno.

Vranješova je ukazala da pasivno pušenje izaziva ozbiljne kardiovaskularne i respiratorne bolesti, uključujući koronarnu bolest srca i rak pluća, te da svake godine u svijetu uzrokuje oko 1,3 milion smrtnih slučajeva.

Prema njenim riječima, postoje čvrsti naučni dokazi da pušenje uzrokuje nastanak različitih malignih oboljenja kao što su karcinom bronha, grkljana i ždrijela, usne šupljine i jednjaka.

“Pušenje je u velikoj mjeri odgovorno za obolijevanje organa za disanje i značajan je faktor rizika za moždani udar”, navela je Vranješeva i dodala da upotreba duvana ima negativne posljedice i na reproduktivno zdravlje žena i muškaraca.

Ona je ukazala na potrebu kontrole duvana, kreiranja i sprovođenja efikasnijih programa i pomoći pri odvikavanju od pušenja, uz što intenzivnije sprovođenje zdravstveno-vaspitnog rada sa djecom i omladinom, kao mjerom primarne prevencije.

Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije, svake godine oko osam miliona ljudi umre od posljedica upotrebe duvana.

Vranješova je napomenula da su procjene da oko 1,3 milijarde ljudi širom svijeta koristi duvanske proizvode, od kojih je 80 odsto u zemljama sa niskim i srednjim prihodima, koje su pod intenzivnim uticajem i marketingom duvanske industrije.

Prema ovim podacima, upotreba duvana doprinosi siromaštvu preusmjeravajući potrošnju domaćinstva sa osnovnih potreba, a uzrokuje i preranu smrt i invaliditet odraslih koji su u produktivnoj dobi.

Osim štetnog uticaja, ukupni ekonomski troškovi pušenja procjenjuju se na oko 1,4 biliona dolara godišnje, što je ekvivalentno 1,8 odsto svjetske godišnje bruto domaće proizvodnje.

Povećanje poreza koje povećava cijene duvana za 10 odsto smanjuje potrošnju duvana za oko četiri odsto u zemljama sa visokim prihodima i za oko pet odsto u zemljama sa niskim i srednjim prihodima.

Osim oporezivanja duvana i duvanskih proizvoda, koje je ocijenjeno kao najznačajnija pojedinačna mjera kontrole, druge aktivnosti koje je Svjetska zdravstvena organizacija pokrenula odnose se na redovan nadzor nad proizvodnjom, prometom i upotrebom duvana, zaštitu stanovništva od izloženosti duvanskom dimu, sprovođenje programa odvikavanja, upozorenje javnosti o štetnim posljedicama, zabrana reklamiranja duvana i duvanskih proizvoda.