Danas slavimo Jovanjdan: Pogledajte zašto nije dobro uzimati nož u ruke

20.01.2025. | 07:15

Srpska pravoslavna crkva i vjernici danas slave Sabor Svetog Jovana Krstitelja, u narodu poznat kao Jovanjdan.

Praznik se proslavlja u čast Svetom Jovanu koji je krstio Isusa Hrista.

Obilježava se dan poslije Bogojavljenja, kao sjećanje na krštenje Isusovo i ulogu svetitelja koji je pripremao narod za novu vjeru.

Za ovu slavu vezuju se razni običaj, od kojih su neki nestali, a jedan je pranje ikone. Običaj je bio da se na današnji dan ikone iznose iz kuće poslije jutrenja na rijeku, ili bunar, i da se umivaju. Ikone su se brisale krpom koja je pokvašena u vodi. Nekada se vjerovalo da će onoga ko ne umije ikonu stići kazna, te da će mu se te godine oduzeti ruke i noge.

Na svetog Jovana vjernici, po mogućnosti, u ruke ne uzimaju nož, u znak sjećanja na stradanje Jovanovo. Na današnji dan se ne jede i ne pije ništa što je crveno, ni jabuka, ni sok, jer crvena boja simbolizuje nevino prolivenu svetiteljevu krv.

Narodni običaji kažu da danas žene nikako ne treba da diraju pletivo, makaze niti igle “da im miševi ne bi grizli veš”. S druge strane, danas je idealan dan za polazak na put, ukoliko ste ga planirali, jer ćete imati zaštitu ovog sveca.

U narodu postoji običaj da se ljudi na ovaj dan bratime i kume, jer se Jovan smatra uzorom karaktera i poštenja. U narodu se smatra da je duhovno srodstvo jače od onog po krvi i mlijeku, zato je sveti Jovan posebno poštovan ne samo u obredima već i u kletvama i zakletvama.

Otud i izreka: “Kumim te Bogom i Svetim Jovanom”.

Na ovaj dan u goste se poziva kum, stari porodični, ili kuma bira ona porodica koja nema staro kumstvo.

Sveti Jovan se smatra zaštitnikom pjevača, muzičara, krojača, kožara, krznara, vunara, remenara, gostioničara, nožara, brusača, zatvorenika, osuđenih na smrt, uzgajivača ptica, oboljelih od epilepsije. Vjeruje se da Sveti Jovan stoji na strugi Jovanovoj, odnosno na ulazu u zagrobni život i propušta duše umrlih.

Dani od Božića do Bogojavljenja nazivaju se nekršteni dani, a dani od Bogojavljenja, od kojih je prvi Jovandan, do Uskršnjih poklada nazivaju se kršteni. Zbog toga je u narodu ostalo vjerovanje da se krštenje i vjenčanje mogu obavljati tek od današnjeg dana nadalje, od Dana kumstva, pobratimstva i prijateljstva, a ne valja se, kaže narod, to raditi u nekrštene dane.