Sveti Grigorije Čudotvorac poznat i kao Grigorije Neokesarijski živio je od 213. do 270. godine. Bio je pravoslavni svetitelj, učitelj crkve i prvi episkop Neokesarije Pontijske (Mala Azija) kao i osnivač crkve u Kapadokiji.
Rođen je u Neokesariji oko 213. godine u uglednoj paganskoj porodici. Rođeno ime mu je bilo Teodor, a nakon što se krstio uzeo je ime Grigorije. U rodnom gradu izučavao je pravo i retoriku. U Kesariji palestinskoj upoznao se sa Origenom. Slušajući njegova predavanja u poznatoj Aleksandrijskoj školi, krstio se i ostao je da ga sluša još pet godina (233-238).
Prije odlaska iz škole, održao je svoj čuveni Pohvalni govor Origenu. Nekoliko godina kasnije, Grigorije je ustoličen za episkopa Neokesarije. U episkopskoj službi istakao se kao snažna ličnost, s velikim sposobnostima za organizovanje crkvenog života, bio je i veliki podvižnik i čudotvorac. Njegovo žitije napisao je Sveti Grigorije Niski.
Poznat je i po svom učenju o Svetoj Trojici koje su kasnije koristili su i Sveti Oci Crkve: Vasilije Veliki, Grigorije Bogoslov i Grigorije Niski, njega je poslije proučio i potvrdio i Prvi vaseljenski sabor (325).
Kada je počelo progonstvo hrišćana pod carem Decijem Trajanom (249-251), sveti Grigorije je odveo svoje vjernike u udaljenu planinu. Međutim, jedan neznabožac ih je prijavio progoniteljima, i vojnici su opkolili planinu. Svetitelj je predavši upustva svom đakonu, otišao na otvoreno mesto, podigao svoje ruke ka nebu, i počeo da se moli Bogu.
Vojnici su pretražili planinu nekoliko puta, prolazeći pored Hrišćana, ne vidjevši ih, tako da su konačno odustali u potrazi i otišli. Po povratku u grad, rekli su da na planini nema nikoga i da samo dva drveta stoje jedno naspram drugog. Neznabožac koji je izdao mjesto skrivanja Hrišćana se prvo iznenadio, a onda poverovavši u Hrista i sam se obratio u hrišćanstvo.
Po prestanku progonstava, Sveti Grigorije se vratio u Neokesariju. Uspostavio je dane proslavljanja mučenika koji su postradali za Hrista. U to vrijeme se počelo širiti lažno učenje Pavla Samosatskog, patrijarha Antiohije. Ta jeres je pogrešno učila o suštini Svete Trojice i suštini Boga Oca. Osuđena je na pomesnom saboru u Antiohiji (265), gde je učestvovao i Sveti Grigorije. Umro je u dubokoj starosti, u vreme cara Aurelijana.
Narodni običaji i vjerovanja
Svetom Grigoriju pripisuju se mnoga čuda zbog kojih ga je narod i prozvao Čudotvorac. Prema vjerovanjima, zapovijedao je zlim dusima, gorama i vodama, liječio muke i bolesti, pred onima koji su ga gonili bio je nevidljiv, a mogao je da predvidi događaje i čita ljudske misli.
Zato se i do današnjih dana zadržao običaj po kome, svako ko se u crkvi pomoli Svetom Grigoriju Čudotvorcu i upali svijeću ima pravo da zamisli jednu želju. Ako je molitva bila iskrena i duboka, ovaj svetitelj će je uslišiti i ispuniti želju. Vjeruje se da onaj ko je nevjeran, a na današnji dan pročita svete spise Grigorija, postaće vjernik. Onaj ko u Grigorija vjeruje, prema predanju, biće večno zdrav i zaštićen od zlih ljudi, piše objektiv.rs.
