Jedan od najvećih svjetskih umova: Osam decenija od smrti Nikole Tesle

07.01.2023. | 12:00

Teslina jedina preostala laboratorija na Long Ajlendu danas završava prikupljanje od donatora posljednjih, neophodnih 25.000 dolara, kako bi se to istorijski važno mjesto pretvorilo u Globalni naučni centar i Muzej.

Čovjek koji je zadužio svijet rođen je 10. jula 1856. godine u Smiljanu, u Lici, a umro je na Božić 1943. godine na Menhetnu u Hotelu Njujorker u kojem je živeo posljednjih 10 godina, a gdje će 14. januara Teslina naučna fondacija iz Filadelfije, u saradnji sa Generalnim konzulatom Srbije u Njujorku organizovati tradicionalnu 10. međunarodnu konferenciju, posvećenu liku i djelu našeg velikog naučnika.

Tesla je u SAD živeo šest decenija, a njemu u čast u Filadelfiji, se od 2012. godine 10. jul obilježava kao gradski praznik. Taj važan datum obilježava se od prije dvije godine i u Ontariju, kanadskoj provinicij koja ima 15 miliona stanovnika, a ne samo na Nijagarinim vodopadima i u Hamiltonu.

Zahvaljujući Teslinim klubovima lik i djelo Tesle čuva se i na afričkom kontinentu, posebno u Ugandi.

Karijeru je počeo 1878. godine u Mariboru, ali je te godine, zbog očeve smrti, da bi mu ispunio želju, upisao fakultet.

Nakon studija u Pragu počeo je da radi u Budimpešti u Centralnom telefonskom uredu, a potom u Parizu u Edisonovom kontinentalnom društvu.

Dvije godine kasnije stigao je do samog Edisona, tada najznačajnije ličnosti na polju tehnike u Americi. Prvi patent podnio je 1884. godine, a poslije odlaska iz Edisonove kompanije i osnivanja “Tesla Electric Light & Manufacturing”.

Zaslužan je za 700 patenata od kojih je više od 300 zaštićeno u 27 zemalja na pet kontinenata, a među onima koje nikada nije pokušao da zaštiti je i primjena visokofrekventnih struja u medicinske svrhe.

Trebalo mu je više od četiri decenije da postane redovni član SANU, nakon što je prvi put odbijen 1892.

Nakon Tesline smrti Tadašnji gradonačelnik Njujorka Fjorelo la Gvardija, po kom je nazvan jedan njujorški aerodrom, pročitao je govor koji je napisao Luj Adamič, slovenački pisac i prevodilac.

– Ovdje, u Njujorku, prošle srijede u svojoj hotelskoj sobi preminuo je jedan čovjek. Zvao se Nikola Tesla. Umro je siromašan, ali je bio jedan od najuspješnijih ljudi koji su ikad živjeli. Njegova dostignuća su ogromna, a kako vrijeme prolazi postaće sve veća – čulo se od La Gvardije pred opjelo na radiju.

Dodao je da je Tesla mogao da postane najbogatiji čovjek u Americi, ali da to jednostavno nije želio.

– Želio je uspjeh, koji je namijenio drugima. Volio je ljude, bio je naučnik – genije, pjesnik nauke. Novac ga nije zanimao i sve što je učinio, učinio je u skladu sa svoim prirodnim darom, koji mu je u rodnoj zemlji podarila majka – rekao je jedan od najboljih gradonačelnika u istoriji SAD.

Prijatelji Nikole Tesle bili su pisac Mark Tven i francuska glumica Sara Bernar. O njemu je snimljeno više filmova, a u “Prestižu” Teslin lik tumači Dejvid Bouvi. Posljednji u nizu sa Itanom Houkom u glavnoj ulozi premijerno je prikazan na 165. godišnjicu njegovog rođenja u Teslinoj jedinoj preostaloj laboratoriji u TSCW na Long Ajlendu u prisustvu glavnih protagonista tog holivudskog ostvarenja.

Tesla je i osam decenija nakon smrti ostavio neizbrisiv trag u Hotelu Njujorker. Brojni turisti iz cijelog svijeta i dalje traže da budu smješteni u sobi 3327 u kojoj je živio. U kopiji hotelske dokumentacije koju je Tanjug dobio, izraženo je uvjerenje da je Tesla na vrhuncu najvjerovatnije bio poznatiji i od Henrija Forda i Tomasa Alve Edisona i Guljelma Markonija.

Na ulazu u sobe 3328 i 3327, a koje su nekada bile cjelina, nalaze se pločice na kojima je naznačeno da je u njima od 1933. do 1943. živio veliki pronalazač Nikola Tesla.

U Njujorkeru ocjenjuju da je bio jedna od najneobičnijih osoba koja je ikada boravila u hotelu. U hodniku na 33 spratu koji vodi ka Teslinom dijelu Njujorkera sa posebnim pogledom na Menhetn, nalaze se fotografije Tesle, njegovih izuma, Teslinog tornja ….

– Njujorker je mjesto gdje je Tesla živio najduže, ako se izuzme dom u rodnom Smiljanu – navodi se u hotelskoj dokumentaciji u kojoj kažu da žele da vjeruju da je Tesla hotel izabrao zato što je bio jedan od najmodernijih tog vremena.

Sagrađen je 1930, u “art deko” stilu, s 43 sprata, i 2.500 soba, sopstvenom elektrocentralom, koja je mogla da proizvede struju za 30.000 ljudi. Imao je klizalište i radio stanicu, a u njemu su odsijedali i Fidel Kastro i Frenklin Ruzvelt i Muhamed Ali, Robert Kenedi.

U dokumentaciji je navedeno da je imao i bijelu golubicu koju je volio veoma mnogo kao i da je svaki dan šetao do Bryant Parka, na putu do Biblioteke na Petoj aveniji, kako bi mogao da hrani “svoje” golubove.

Takođe, piše i da su odmah nakon njegove smrti nadležne službe odnijele sve Tesline papire i stvari, da su ih klasifikovali pod “Top sikret” i da je sadržaj ostao misterija i danas.

Iz hotela navode da postoje tri kategorije najčešćih gostiju: i istaknute političke figure, inženjeri elektrotehnike i tehnološki entuzijasti ljudi koje zanimaju NLO-i i putovanja kroz vrijeme, kao i Hrvati i Srbi.