Još nisu formirana savjetodavna tijela: Lokalne uprave ignorišu potrošače

05.10.2023. | 07:15

U 40 opština i gradova, iako je prošlo duže od deceniju od donošenja zakona, još nisu formirana savjetodavna tijela za zaštitu potrošača, dok komisije za rješavanje reklamacija postoje u tek 35 od 92 javna preduzeća.

Navedeno je to u izvještaju “Funkcionisanje zaštite potrošača” koji je kreirala Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske.

U dokumentu stoji da, iako je u prethodnom periodu zaštita potrošača unaprijeđena, zbog poteškoća u implementaciji regulatornog okvira i nedovoljno iskorišćenih institucionalnih i organizacionih mehanizama i dalje ne funkcioniše na način kojim bi se u potpunosti obezbijedila efikasna i efektivna zaštita potrošača na cjelokupnom prostoru Srpske. Revizori navode da postoji potreba za unapređenjem funkcionisanja sistema s ciljem obezbjeđenja višeg nivoa zaštite potrošača i njihovih prava.

– Savjetodavna tijela za zaštitu potrošača formirana su u 23 lokalne zajednice iako je zakonski rok za to istekao šest mjeseci nakon stupanja na snagu Zakona o zaštiti potrošača u Srpskoj, koji je u primjeni od februara 2012. godine. Posmatrano po stepenu razvijenosti, najviše savjetodavnih tijela postoji u razvijenim i srednje razvijenim lokalnim zajednicama, odnosno oko tri četvrtine od ukupnog broja, s tim da je Foča pionir. Kada su u pitanju gradovi, Derventa i Trebinje nemaju savjetodavna tijela – navodi se u revizorskom dokumentu u kojem je naglašeno da pomenuta tijela funkcionišu u tek 12 opština i gradova.

Revizijom je utvrđeno i da nešto više od jedne trećine javnih preduzeća koja pružaju usluge snabdijevanja vodom, toplotnom energijom, te održavanja čistoće ima formiranu komisiju za rješavanje reklamacija potrošača, a praksa pokazuje da se najviše prigovora građana odnosi upravo na njihove usluge koje su od opšteg ekonomskog interesa.

– Za 45 odsto javnih preduzeća broj prigovora u odnosu na ukupan broj korisnika ima tendenciju rasta, a vrijeme rješavanja potrošačkih prigovora kreće se između jednog i 133 dana. Vodovodna preduzeća, u čijoj je strukturi potrošačkih prigovora najzastupljenija prijava kvara na instalacijama, u najvećem broju slučajeva rješavala su prigovore istog dana kada je kvar i nastao – stoji u izvještaju Glavne službe za reviziju.

Zaključili su i da je značajan broj udruženja za zaštitu potrošača, kojih je na kraju prošle godine bilo deset, nedovoljno razvijen u organizacionom smislu, te da su aktivnosti koje sprovode na unapređenju zaštite potrošača ograničenog obima.

– Veliki broj udruženja radi sa skraćenim radnim vremenom, što utiče na dostupnost korisnicima. Navedeno potvrđuju i podaci iz evidencija udruženja o prigovorima potrošača koji pokazuju da se, od ukupnog broja prigovora potrošača, oko 80 odsto svih prigovora uputi svake godine na adrese tri ista udruženja – stoji u izvještaju.

Izvršna direktorica prijedorskog Udruženja za zaštitu potrošača “Don” Murisa Marić kaže za “Glas” da su revizori bili blagi te da je situacija na terenu daleko gora.

– Začuđuje me da su revizori uopšte i našli 12 lokalnih zajednica u kojima savjetodavna tijela funkcionišu. Nešto rade Bijeljina, Ugljevik, Lopare, Prijedor i Doboj, ostali gotovo ništa. Tamo gdje su tijela i osnovana je samo pro forme. Odgovornost je na čelnim ljudima opština i gradova. Preduzeća, recimo, imaju rok 30 dana da riješe reklamaciju, a nekima su trebala 133 dana za to. To je pokazatelj da i jedni i drugi ignorišu potrošače – rekla je Marićeva koja je ogorčena i na rad pojedinih kolega, navodeći da sva udruženja povlače isti iznos novca od resornog ministarstva bez obzira na rezultate.

Arbitraža

U revizorskom izvještaju se navodi da, iako je zakonom predviđeno da se arbitražni odbor za potrošačke sporove osnuje pri Privrednoj komori RS i Zanatsko-preduzetničkoj komori RS, ovaj mehanizam zaštite prava potrošača još nije zaživio u praksi. Kako se navodi, komore imaju nadležnost da svojim internim aktima uređuju pitanja sastava arbitražnog odbora, način izbora članova odbora, način rada, pravila i troškove postupka pred istim. Privredna komora je donijela predviđena interna akta i u nekoliko navrata raspisivala konkurs za izbor članova tog odbora, ali niko nije iskazao interesovanje za učešće. U Zanatsko-preduzetničkoj komori nisu preduzimane aktivnosti s ciljem formiranja ovog tijela.