Običaji i vjerovanja nalažu: Evo šta žene nikako ne smiju da rade pred Svetog Iliju
31.07.2024. | 18:51U petak, 2. avgusta, obilježavamo dan Svetog Ilije, proroka iz Izraela koji je živio u 9. vijeku prije nove ere i čije ime se spominje u Kuranu, Bibliji i Talmudu.
Prema predanju, prilikom njegovog rođenja, otac Sabah je video anđele koji su obavijali malog Iliju ognjem i hranili ga plamenom, što je simbolizovalo njegov plameni karakter i moć ognja. Sa prelaskom Srba u hrišćanstvo, mnoge osobine starog boga Peruna prenijete su na Svetog Iliju, uključujući upravljanje munjama i gromovima.
Sveti Ilija nosi epitet Gromovnika zbog svoje povezanosti sa gromovima i munjama. Prema narodnom vjerovanju, on je bog koji upravlja grmljavinom, a vatrena kola koja vuče na nebu simbolizuju njegovu moć. Grmljavina koju čujemo zapravo je zvuk njegovih vatrenih kola koja se kreću kroz nebesa.
Takođe, postoji običaj koji nalaže da žene ne peru košulje tri dana prije i tri dana poslije Svetog Ilije. Ovaj običaj se temelji na vjerovanju da bi pranje odijela tokom ovog perioda moglo dovesti do njihovog oštećenja, odnosno “iskrza” ili oštećenja. Prema narodnim vjerovanjima, ovaj period se takođe smatra posebno osetljivim, pa se smatra da bi aktivnosti poput pranja mogla izazvati loše posljedice ili nesreću.
Vjeruje se da bi Sveti Ilija uništio sve pred sobom kada bi znao da je njegov dan, ali mu njegova sestra, Ognjena Marija, ne dozvoljava da to sazna. Prema narodnom verovanju, Sveti Ilija vozi vatrena kola koja vuče četiri konja, iz čijih nozdrva izbija plamen. Grmljavina se doživljava kao tutnjava njegovih kola koja se kreću po nebu, zbog čega se na ikonama često prikazuje Sveti Ilija u vatrenim kolima kako leti ka nebu.
U Srbiji je Sveti Ilija nekada bio zaštitnik vazduhoplovaca. Iako je tokom komunizma ova slava zanemarena, ponovo je počela da se slavi od 1992. godine. Dan Svetog Ilije takođe označava promenu vremena: do podne je leto, dok od podne postaje jesen, zbog čega se nakon ovog dana više ne kupa u rekama, kako piše “Crkveni kalendar”. Stoga se često koristi izreka: “Od Svetog Ilije sunce milije.”
Tri dana pre i tri dana poslije Svetog Ilije nazivaju se kresovi, kada žene ne peru košulje kako se ne bi oštetile. Takođe, na dan Svetog Ilije se ne ulazi u vinograde, a vjeruje se da ni orlovi tih dana ne piju vodu, već samo lete kroz vazduh, prenosi Najžena.
