Simptome trpimo: U Srpskoj raste broj oboljelih i preminulih od raka pluća

25.03.2022. | 18:28

U Srpskoj je u porastu broj oboljelih i preminulih od raka pluća, za koji su prevencija i rano otkrivanje dosta teški jer su početne promjene, uglavnom, asimptomatske.

To je jedan od razloga što se bolest kod većine bolesnika otkrije u uznapredovalom i metastatskom stadijumu, kada su terapijske opcije ograničene, a prognoza loša.

“Opšti znaci koji prate razvoj raka pluća su: osjećaj slabosti, iznemoglosti, zamora, gubljenje u težini uz gubitak apetita. Najčešći simptom bolesti je kašalj. Počinje kao suv i podražajan ili se u hroničnog pušača karakter kašalj mijenja i prelazi u grčevite napade, uz moguću pojavu krvi u iskašljaju. Ponavljane upale pluća sa istim lokalizacijom, otežano disanje, bol u grudima, promuklost, otežano gutanje, otok glave i vrata, proširene vene gornjeg dijela grudnog koša, intenzivni bol u ramenu, jednostrano spušten očni kapak – sve su mogući simptomi ovog oboljenja”, kaže za Srpskainfo dr Lora Novaković Lacković, ljekar Odjeljenja onkologije sa opštom pulmologijom Univerzitetskog kliničkog centra Srpske.

Nažalost, pojava simptoma znači da je bolest već uznapredovala.

Porazna je činjenica da pacijenti sa simptomima kao što su kašalj, iskašljavanje, otežano disanje, gušenje, iste ne prepoznaju, trpe ih ili smatraju normalnim. Nedostatak svijesti o simptomima raka pluća čest su uzrok kašnjenja u traženju zaštite i razlog što se većina pacijenata sa ovom bolešću detektuje u uznapredovaloj fazi bolesti. S druge strane, kod pacijenata bez simptoma promjene u plućima u većini slučajeva budu otkrivene slučajno – objašnjava Lackovićeva.

Godišnje u RS prosječno bude otkriveno 1.000 novih slučajeva raka pluća, koji je najčešći malignitet kod muškaraca i koji karakteriše visoka smrtnost.

Od svih maligniteta, ovaj karcinom je, po učestalosti obolijevanja, kod muškaraca na prvom, a kod žena na četvrtom mjestu, dok je po smrtnosti kod muškaraca na prvom, a kod žena na trećem mjestu.

Prema podacima Instituta za javno zdravstvo Srpske, broj novootkrivenih slučajeva je u 2016, u odnosu na 2009, porastao za više od 29 odsto, dok je broj umrlih u ovom periodu povećan za 4,5 odsto.

Dr Novaković Lacković ističe da tačan uzrok nastanka karcinoma pluća nije poznat, te da se dvije grupe faktora navode kao manje ili više značajne za njegov razvoj.

To su nasljedni faktori i spolja unijeti kancerogeni. Ne možemo reći da postoji genetska predispozicija za ovo oboljenje, ali pozitivna porodična anamneza zahtijeva oprez – kaže Lackovićeva.

Rizičnu populaciju čine osobe oba pola starije od 50 godina sa istorijom pušenja, a više od 90 odsto slučajeva karcinoma pluća su posljedica aktivnog ili pasivnog udisanja duvanskog dima. Istraživanja su pokazala da samo 15 odsto duvanskog dima udišu sami pušači, dok ostalih 85 odsto odlazi u vazduh kao „dim iz druge ruke“.

“Prema izvještaju Svjetske zdravstvene organizacije, pasivno pušenje je klasifikovano kao kancerogen za ljude. A nepušači koji žive sa pušačima imaju 20-30 odsto veći rizik za razvoj karcinoma pluća. Izloženost duvanskom dimu na radnom mjestu povećava rizik za razvoj karcinoma pluća za 12-19 odsto. Rizik obolijevanja od karcinoma pluća se povećava sa brojem ispušenih cigareta i dužinom pušačkog staža. Međutim, rizik od obolijevanja se povećava i kod nepušača izloženih duvanskom dimu”, upozorava sagovornica Srpskainfo.

Dodaje da najveće šanse za potpuno izlječenje daje hirurški tretman.

Nažalost, ovakvu mogućnost liječenja ima mali broj pacijenta, baš zbog činjenice da se većina oboljelih detektuje u uznapredovaloj fazi bolesti. Liječenje hemioterapijom i radioterapijom, pojedinačno ili zajedno, najčešće su terapijske opcije. Cilj ovih tretmana je „prevođenje“ bolesti u hroničnu, sa dugogodišnjim preživljavanjem. Na izbor terapijskog tretmana utiče više faktora, a to su tip raka pluća, njegova lokalizacija, proširenost, ali i opšte stanje pacijenta – kaže dr Novaković Lacković.

Podsjeća da se u Zavodu za patologiju UKC RS rade klinički najrelevantnija genska testiranja.

“Genetsko testiranje omogućava ljekarima da u kliničkom radu prepoznaju pacijente koji će reagovati na pojedine ciljne lijekove, obezbjeđujući im na taj način personalizovani tretman. To znači da je terapija prilagođena svakom pacijentu posebno, a na osnovu otkrivenih genskih promjena. Ovakvi tretmani polako postaju standard njege u pacijenata sa nemikrocelularnim karcinomom pluća. Sveobuhvatno gensko testiranje je kod nas dostupno, ali troškove ove pretrage pacijenti sami finansiraju”, ističe Lackovićeva.

Poručuje da je neophodna stalna kampanja i rad na promociji zdravlja i zdravih životnih navika stanovništva.

“U tom radu bi nam puno pomoglo i udruženje oboljelih od raka pluća, koje je u fazi formiranja, a njegov osnovni cilj biće organizovanje i pružanje zdravstvene, edukativne, humanitarne, socijalne, psihosocijalne i druge pomoći i podrške, te propagiranje značaja prevencije raka pluća, uvođenje i primjena savremenih dijagnostičkih i terapijskih tretmana i zastupanje članstva u svrhu poboljšanja kvaliteta njihovog života”, kaže Lackovićeva.