Sve manji broj beba: BiH na ivici demografskog sloma

24.03.2022. | 08:09

Višegodišnji trend negativnog prirodnog priraštaja u BiH nastavljen je i lani, kada je broj rođenih bio gotovo duplo manji nego broj umrlih, a stručnjaci upozoravaju na to da smo uz bijelu kugu i odlazak stanovnika u inostranstvo na pragu demografskog sloma.

Prema podacima Agencije za statistiku BiH, lani je rođeno 25.870 djece, što je manje za 0,48 odsto u odnosu na 2020. godinu.

Statistika pokazuje da su tokom prošle godine umrle 48.503 osobe, što je više za 13,32 odsto u odnosu na godinu ranije. Kako su naveli, prirodni priraštaj u BiH je svih 12 mjeseci prošle godine bio negativan. To je, kažu demografi, samo nastavak trenda koji je započeo još 2007. godine.

“Ti negativni procesi prvo su se desili u Srpskoj, gdje je 2002. prvi put registrovana negativna stopa prirodnog priraštaja. Od tada iz godine u godinu imamo sve manji broj rođenih i sve veći broj umrlih”, rekao je u ime Katedre za društvenu geografiju i demografiju na Prirodno-matematičkom fakultetu u Banjaluci Aleksandar Majić.

Kade se analizira posljednja decenija, kako kaže, vidljivo je da je broj rođenih između 9.000 i 10.000.

“Zabrinjava izrazito povećanje stope mortaliteta. Iz godine u godinu stanovništvo je sve starije. U naš penzijski sistem ulazi stanovništvo rođeno nakon Drugog svjetskog rata”, rekao je Majić.

Sve manji broj beba, kako kaže, posljedica je upravo starosne strukture, jer je sve manji broj fertilnih žena, prenosi GlasSrpske.

Da su demografski trendovi u Srpskoj i FBiH zabrinjavajući te da vode ka demografskom slomu, smatra i demograf Stevo Pašalić, koji naglašava da je poseban problem to što je sve manje mladih u reproduktivnom dobu.

“Kada uz to uzmemo ono što ne prikazuje statistika, a to je iseljavanje i odlazak mladih ljudi, pa tome dodamo odgođena rađanja i sklapanja brakova, takozvani tempo efekat, dolazimo do višegodišnje crne statistike. Kada kažemo odgođeno to je iza 30 godine života, jer sada generacije studiraju pa to duže traje i prema tome ne možemo mi to vratiti u period šezdesetih i sedamdesetih godina prošlog vijeka, a to je učinila demografska tranzicija”, rekao je Pašalić.

Kako kaže, nije lako naći rješenje za bijelu kugu u kratkom roku, ali ima sistemski dio mjera koje mogu odmah da budu primijenjene.

“Mora se, posebno naglašavam definisati migraciona politika, jer mi najviše ljudi gubimo iseljavanjem. Odlazi stanovništvo koje ima od 20 do 40 godina, upravo ono koje nosi stvaranje porodice, ekonomiju i sve ostalo”, rekao je Pašalić.

Kada je riječ o smrtnosti, objasnio je da je u poređenju 2020. i 2021. godine uočljivo enormno povećanje broja umrlih, a to se najdirektnije može povezati sa pandemijom virusa korona.

Brak i razvod

Podaci Agencije za statistiku BiH pokazuju da je prošle godine sklopljeno 17.274 brakova, za 14,29 odsto više u odnosu na 2020. godinu. Razvedena su 2.103 braka, što predstavlja povećanje od 6,59 odsto u odnosu na godinu ranije. Stevo Pašalić kaže da je zbog pandemije i ograničenih kretanja u 2020. lani bilo više vjenčanja nego te godine, dok broj razvoda pripisuje kriznim vremenima, koja utiču na stabilnost brakova.

“Mi smo i dalje tradicionalno društvo i kod nas je brak značajna institucija, jer nam se djeca u 85 odsto slučajeva rađaju upravo u brakovima, dok se u Danskoj 50 odsto djece rađa u vanbračnim zajednicama”, rekao je Pašalić.