Upaljen alarm: U Srpskoj pod lupom mostovi, pasarele, stare građevine…

08.11.2024. | 16:20

Sa ciljem sprečavanja potencijalne tragedije Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS zatražiće od opština i gradova, javnih preduzeća i inspekcija da strogo vode računa o kontrolama nad javnim objektima poštujući zakonske rokove za provjeru bezbjednosti.

Pad nadstrešnice na željezničkoj stanici u Novom Sadu, usljed čega je poginulo 14 ljudi dok se troje i dalje bori za život, upalio je alarm i u institucijama Republike Srpske. U pomenutom ministarstvu kažu za “Glas” da će u narednim danima uputiti dopis Republičkoj upravi za inspekcijske poslove, svim lokalnim zajednicama, Savezu gradova i opština, ali i javnim preduzećima sa zahtjevom da propisane kontrolne preglede objekata vrše u skladu sa predviđenim rokovima.

U resornom ministarstvu navode da je prema Zakonu o uređenju prostora i građenju te Pravilniku o vršenju tehničkog pregleda objekta i osmatranju tla i objekata u toku njihove upotrebe, vlasnik objekta dužan da ga održava kako bi se tokom predviđenog vijeka trajanja očuvale tehničke karakteristike. Nadalje navode da je vlasnik objekta za koji je izdata upotrebna dozvola dužan da obezbijedi izvođenje radova na investicionom i tekućem održavanju objekta, kao i redovne, vanredne i specijalističke preglede u skladu sa posebnim propisima.

– U slučaju oštećenja objekta koji ugrožava njegovu stabilnost ili nekog njegovog dijela, te ako postoji opasnost za susjedne objekte ili sigurnost ljudi vlasnik objekta je dužan da preduzme hitne mjere za otklanjanje opasnosti te da označi objekat kao opasan do otklanjanja oštećenja. Za objekte spratnosti više od 15 etaža ili čija visina je veća od 50 metara, objekte visokih brana, tunele, mostove i druge objekte propisane posebnim zakonima vlasnik je dužan da obezbijedi izvođenje radova tehničkog osmatranja u toku upotrebe objekta – naglasili su u ministarstvu.

Gradonačelnik Istočnog Sarajeva Ljubiša Ćosić kaže za “Glas” da su oni najspecifičnija i najzanimljivija sredina u Srpskoj o pitanju kontrole objekata i gradnje, iz razloga što grad u svom sastavu ima šest opština, ali i zbog velikog intenziteta gradnje kako javnih tako i privatnih objekata.

– U potpunosti poštujemo sve zakonske procedure koje se tiču prvo izdavanja dokumentacije koja uslovljava gradnju, a potom i redovnih kontrola od strane nadležne gradske građevinske inspekcije tokom samog procesa gradnje. Tragedija u Novom Sadu jeste opomena svima nama, ali mi smo imali i našu opomenu kada je 2012. godine u Istočnom Novom Sarajevu pod pritiskom snijega pala sportska dvorana u izgradnji. Kasnije se ustanovilo da je to bilo zbog loše projektovane konstrukcije. Firme iz Srbije koje su radile taj posao su ugašene, a iako je taj slučaj dobio sudski epilog nikada nismo uspjeli naplatiti štetu. Iz tog vremena nosimo opomenu da strogo kontrolišemo proces izdavanja dozvola, tok gradnje i kasnije nadzor i nadam se da će tako ostati i u budućnosti – rekao je Ćosić.

I gradonačelnik Gradiške Zoran Adžić tvrdi da se u tom gradu redovno vrše kontrole nad javnim objektima na način kako to nalažu standardi.

– Trudimo se da poštujemo zakonske rokove o pitanju redovnih kontrola, a najsporniji je, kada je riječ o rizičnosti objekta, gradski stadion s tim da smo preduzimali i preduzimamo mjere kontrole. Trenutno radimo projektno-tehničku dokumentaciju za rekonstrukciju kompletnog sportskog kompleksa i u toku toga vršimo ispitivanja nosivosti. Takođe, po mjesnim zajednicama ima mnogo starih domova kulture, ali svake godine ih redovno održavamo – kazao je Adžić.

Iako na samom jugu Srpske ima mnogo javnih objekata koji su stari i više od jednog vijeka, gradonačelnik Trebinja Mirko Ćurić ističe da trenutno ni za jedan od njih ne bi rekao da je rizičan i potencijalno opasan.

– Koliko god je moguće vodimo računa. Prije nekoliko dana započeli smo s kontrolama mostova koji su stari dugi niz godina kako bismo vidjeli šta je to što bi trebalo uraditi da bi im se produžio vijek, ali da bi prije svega bili bezbjedni za građane. Za objekte koji su građeni za vrijeme Austrougarske dobili smo dopis da im je sa napunjenih 100 godina istekla garancija, što je veoma važno, jer takva bi evidencija trebalo da postoji – rekao je Ćurić.

On je naglasio da procedure javnih nabavki često usporavaju nadzor.

– Pogotovo kada je riječ o nekim ispitivanjima i projektovanju, poslu koji izvodi mnogo firmi i onda se tenderska procedura nikako ne može privesti kraju jer se uvijek neko žali. Zatim dobijemo mali iznos novca pa ne možemo odraditi posao koji smo zamislili. To su prepreke na koje nailazimo u praksi i nažalost veoma je teško doći do kraja. Uprkos tome smatram da moramo neprestano voditi računa o stanju javnih objekata, pogotovo onih u kojima boravi veoma mnogo ljudi, oni bi trebalo da budu prioritet. Trebinje će u narednom periodu nastojati da takve objekte kontroliše maksimalno i tamo gdje postoji potreba zamijeni sve što je dotrajalo – uvjerava Ćurić.

U Gradskoj upravi Banjaluka tvrde da je gradonačelnik Draško Stanivuković na sastancima održanim posljednjih dana zahtijevao da se pojača nadzor na svim aktivnim gradilištima, čija je kontrola u nadležnosti gradske inspekcije. Prvi čovjek grada na Vrbasu zahtijevao je da se izvrše dodatne inspekcijske kontrole svih objekata koji su građeni u posljednje vrijeme te mostova, nadstrešnica, pasarela i slično.

– Shodno tome, formirani su i timovi koji će raditi na pojačanoj inspekcijskoj kontroli i nadzoru – naveli su u Gradskoj upravi Banjaluke i dodali da ukoliko urbanističko-građevinska inspekcija zaprimi prijavu da je bilo koji objekat na teritoriji Banjaluke oštećen ili oštećenja primijeti prilikom redovnog preventivnog obilaska terena preduzimaće mjere i radnje predviđene zakonom.

U Inspektoratu RS za “Glas” navode da su objekti u funkciji javne upotrebe mnogobrojni, počevši od vaspitno-obrazovnih i zdravstvenih ustanova, objekata kulture, sporta i rekreacije, sudstva, javne administracije pa sve do tunela i mostova te da je u praksi nemoguće vršiti vanredno ispitivanje, odnosno vještačenje svih tih objekata, niti bi to bilo opravdano ukoliko korisnik ili upravljač objekta isti redovno i održava.

– Ukoliko u Srpskoj postoje javni objekti čija upotreba predstavlja rizik za korisnike, primarno bi trebalo izvršiti njihovo mapiranje kako bi se znalo o kojim objektima je riječ i kako bi se mogle vršiti određene vanredne mjere ispitivanja, vještačenja i kontrole. Bez konkretnih podataka, nasumično ispitivanje pojedinačnih objekata ne bi dalo željene rezultate, niti efekte. Inspektorat nema saznanja o eventualno rizičnim objektima u javnoj upotrebi, a ukoliko isti postoje, obaveza osnivača i upravljača jeste da ih identifikuju i iniciraju preduzimanje mjera – kategorični su u Inspektoratu RS.

Ponovili su da svi javni objekti koji su izgrađeni prije više decenija ili su u vlasništvu određenih javnih ustanova i institucija ili su istima dati na upravljanje te da oni imaju obavezu da se staraju o redovnom tehničkom održavanju i osmatranju kako bi bili bezbjedni za upotrebu.

– Građevinski inspektor ne vrši poslove, niti ima ovlašćenja vještaka građevinske struke da bi mogao vršiti vještačenje nekog objekta i u tom smislu dati ocjenu da li postoje potencijalni rizici za bezbjednost korisnika. Takve ocjene mogu dati samo ovlašteni vještaci, a nadležni inspektor u slučaju njihove negativne ocjene može zabraniti upotrebu do otklanjanja eventualnih nepravilnosti – naveli su u Inspektoratu.

* Učestalost kontrola

– deset godina za javne i stambene zgrade

– pet godina za industrijske objekte

– dvije godine za mostove i tunele

* Šta se kontroliše

– vizuelni pregled – podrazumijeva i snimanje položaja i veličine

prslina i pukotina, kao i oštećenja bitnih za sigurnost konstrukcije

– kontrole ugiba glavnih nosivih elemenata konstrukcija pod stalnim opterećenjem

– kontrola stanja zaštitnog sloja armature konstrukcije, u uslovima srednje i jake agresivnosti sredine