Uprkos sve češćim olujnim oblacima i ćudljivom vremenu: Šteta od grada svedena na minimum

13.06.2022. | 07:16

Poljoprivrednici u Srpskoj, uprkos sve češćim olujnim oblacima i ćudljivom vremenu, rijetko sabiraju štetu od grada zahvaljujući razvijenom sistemu protivgradne zaštite u čiju je modernizaciju posljednjih godina uloženo 25 miliona maraka.

Direktor preduzeća “Protivgradna preventiva” Tihomir Dejanović kaže da je ovogodišnja sezona odbrane od grada, koja je startala od 15. aprila vrlo dinamična i zahtjevna, te da su već do sada dejstvovali sa 626 raketa, dok je lani za čitavu sezonu ispaljeno njih 630.

– Upravo zahvaljujući brzim reakcijama nismo imali većih pojava grada, niti veće štete za razliku od susjedne Hrvatske, gdje je grad prije desetak dana prouzrokovao katastrofalnu štetu – kazao je Dejanović.

Dodao je da uspješne rezultate, uprkos sve izraženijim klimatskim promjenama, postižu zahvaljujući savremenoj opremi, radu Ministarstava poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede koje je prepoznalo značaj protivgradne zaštite u uložilo milione u njen razvoj, ali i spremnosti strijelaca da po kiši i grmljavini savjesno obavljaju svoj posao.

– Imamo novu tehniku koju koristimo do maksimuma. Od ove godine u funkciji je i meteorološki radar na Jahorini koji će omogućiti bolju zaštitu istočnog dijela RS i BiH, kao i Srbije. Takođe, u Protivgradnom centru u Novoj Topoli dežuraju četiri meteorologa, a toliko nema nijedan hidrometeorološki zavod u BiH – pohvalio se Dejanović.

Uspješnost u radu “Protivgradne preventive RS” prepoznala je Vlada Srbije, koja je sa milion evra finansirala izgradnju mreže od 30 automatskih protivgradnih stanica u regionu Podrinja.

– Taj projekat ćemo završiti do kraja godine i on će omogućiti bolju protivgradnu zaštitu istoka RS, BiH i zapadnog dijela Srbije, na čije područje najviše oblaka dolazi sa naše strane Drine – kazao je Dejanović.

Usjeve i voćnjake štite na 1,4 miliona hektara koji se prostiru na teritoriji 38 lokalnih zajednica u Srpskoj, FBiH i Brčko distriktu uz pomoć dva radara, 101 automatske protivgradne stanice i 200 klasičnih te 35 prizemnih generatora srebro-jodida. Da bi se postigao najveći mogući nivo odbrane od grada, pojašnjava Dejanović, suzbijanja oblaka mora biti cjelovito i u početnoj fazi njihovog razvoja.

– Što je veća teritorija iznad koje se sprovodi suzbijanje, veća je i efikasnost. U Hrvatskoj koja nam je prvi komšija nema zaštite, što za nas predstavlja potencijalnu opasnost jer sva oblačnost iz sjevernih pravaca dolazi preko njih. Zbog toga postoji opasnost da oblačnost u zreloj fazi dođe do nas i onda je teško efikasno djelovati – objašnjava Dejanović.

Predsjednik Udruženja povrtara RS Brane Mastalo kaže da je protivgradna zaštita od velike pomoći svim poljoprivrednicima.

– Ubiremo brojne benefite od njihovog rada, efikasnost je ogromna i svi smo im zahvali. Osim što nam čuvaju povrće i novac, štite nas od briga i razočarenja. Sjećam se jednog ljeta, u godinama iza rata, spremali smo se za sječu kupusa koji je baš bio rodio i pet dana ranije udari nevrijeme, grad sve stuče. Ništa nam nije ostalo – prisjetio se Mastalo.

Voćar iz sela Grbavci kod Gradiške Milenko Čekić svoje zasade jabuke, trešnje i šljive koji se prostiru na 15 hektara od grada brani lično, jer je obučen za poslove strijelca i ima instaliranu protivgradnu stanicu.

– Do prije pet, šest godina dok sistem zaštite nije bio razvijen imali smo milionske štete u voćnjacima od grada, a poslednjih godina su zanemarive. Svi možemo biti zahvali tim ljudima koji veoma profesionalno rade 24 sata – rekao je Čekić i dodao da obaveze strijelca nisu nimalo lake, navodeći da je poslednji put dejstvovao usred noći.

Klimatske promjene

Tihomir Dejanović kaže da je šteta od grada od sedamdesetih godina prošlog vijeka u umjerenim geografskim širinama povećane četiri do pet puta, što se smatra posljedicom antropogenog uticaja na klimu.

– Sve su češća olujna stanja, a zona jakih gradonosnih oluja pomjera se ka sjeveru, tako da se one, praćene i tornadima, sve češće javljaju tamo gdje ih ranije nije bilo. Nema sumnje da će u budućnosti biti nastavljen trend povećanja intenziteta atmosferskih nepogoda – rekao je Dejanović.