Viteški se borio za vjeru i srpske zemlje: Pravoslavna crkva slavi Svetog Jovana Despota

23.12.2020. | 08:50

Srpska pravoslavna crkva danas slavi Svetog Jovana Despota.

Sveti Jovan Despot se rodio se dok mu roditelji još živjeli u Albaniji, a odrastao je u Beogradu – mjestu u oblasti. On je bio sin Stefana i unuk Đurađa Branikovića. Bio je posljednji srpski despot u Sremu od 1493. godine. Upokojio se 1502. godine 23. decembra.

Poslije smrti Jovanovog oca sv. Stefana, nekoliko godina kasnije, to jest godine 1486, majka Jovanova, sv. Angelina, sa Jovanom i bratom mu Maksimom, pređu iz Furlanije preko Beča u Budim, uzevši pritom sa sobom i mošti Sv. Stefana Slijepog.

U Budimu ih lijepo primi mađarski kralj Matija i podari im gradove Kupinovo i Slankamen u Sremu. Tom prilikom, kralj podari i titulu despota starijem Đorđu, koji se potom uskoro zamonaši pod imenom Maksim, tako da titulu i mjesto despota srpskog u Sremu preuzme tada Sveti Jovan.

Njihova prestonica i boravište bio je najprije grad Kupinik na rijeci Savi u Sremu, gdje su u crkvi Sv. apostola Luke bile smještene mošti njihovog oca Svetog Stefana. Zbog čestih napada Turaka preko Save, despot Jovan premjesti zatim svoju prestonicu u grad Berkasovo, blizu manastira Privine Glave.

Kao despot srpski u Sremu, pravedni Jovan je vodio, s jedne strane, vitešku borbu protiv inovjernih Turaka, koji su s juga napadali, a s druge strane borio se protiv pokušaja rimokatolika da njegov pravoslavni narod pounijate. Nalazeći se pod vlašću mađarskog kralja, Jovan je njemu pomagao svojom vojskom u borbama protiv Turaka, i u tome pokazivao daleko veće uspjehe nego Mađari i Mleci, koji su tih godina ratovali sa Turcima.

Blagovjerni despot srpski Jovan želio je da oslobodi i sve srpske porobljene krajeve na jugu, ali je to prevazilazilo njegove snage.

Jovan se molio Bogu da Bog zaštiti njegov srpski narod i da mu pomogne da sačuva svoju vjeru i dušu. Zato je on pomagao mnoge pravoslavne manastire, moleći monahe da se u njima mole za spasenje prpskog naroda i za spasenje njegovo i njegove porodice.

Sa svojom majkom Angelinom i bratom Maksimom (a i sam sa svoje strane), Jovan je pomagao velikim prilozima i svetogorske manastire: Svetog Pavla, Hilendar i Esfigmen, a takođe i manastir Krupu u Dalmaciji, kao i mnoge manastire u Sremu, Bačkoj i Banatu. Po narodnom predanju on je sa svojim bratom Maksimom podigao ili obnovio manastire Privinu Glavu, Mesić, Fenek, Divšu, Beočin, Šišatovac i druge.

Ali, mladi i pravedni despot srpski Jovan nije dugo živio na zemlji. Ljeta života njegovog bila su malobrojna, ali su zato bila ispunjena mnogim dobrim djelima i bogougodnim podvizima. On se mirno upokojio u Gospodu 10. decembra 1502. godine u svojoj prestonici Berkasovu i časno je pogreben u crkvi Svetog Luke u Kušovu, pokraj svoga svetoga oca.

Poslije tri godine, tijelo njegovo pokazalo se cijelo i sveto. Od tada ga je pravoslavni narod počeo poštovati kao svetitelja božjeg. Kada su Sveta mati njegova Angelina i brat mu Maksim podigli svoju zadužbinu manastir Krušedol pod Fruškom Gorom, telo Sv. Jovana sa tijelom njegovog svetog oca bude prenijeto i položeno u manastir Krušedol.

Tamo se ono pokazalo čudotvornim, jer je mnoge iscjeljivala blagodatna sila njegova, među kojima iscijeli i jednog agarjanina (Turčina), kome se “živi bijes u utrobi valjaše”, kako kažu stari zapisi. Takođe je i jedan mladić, koji je osam godina ležao bolestan, dobio čudesno iscjeljenje od moštiju Svetoga Jovana.

Tijelo Svetog Jovana ostalo je u manastiru Krušedolu sve do 1716. godine, kada su Turci zapalili manastir i u njemu mošti svetih Brankovića. Poslije spaljivanja manastira, ipak su pronađeni dijelovi svetih moštiju, među kojima i dio stopala Svetoga Jovana Despota. Preostale svete mošti čuvaju se i danas u manastiru Krušedolu.