Deflacija kuca na vrata

23.11.2024. | 07:38

Cijene robe i usluga u Srpskoj, prema statističkim mjerenjima, već mjesecima stagniraju, baš kao i plate radnika, ali se ta stabilnost za sada ne preslikava na novčanike građana, smatraju domaći stručnjaci koji strahuju da bi pad izvoza, uz dodatna pojeftinjenja, mogao gurnuti zemlju u deflaciju.

Prema najnovijim podacima Republičkog zavoda za statistiku, mjesečna inflacija u oktobru iznosila je 0,1 odsto, a godišnja svega 0,5 odsto. Više cijene prethodni mjesec zabilježene su u sedam odjeljaka, dok je do pojeftinjenja došlo u čak pet.

Statističari su izračunali da je građanima u oktobru više novca trebalo za restorane i hotele, alkoholna pića i duvan, hranu, zdravstvo, rekreaciju i kulturu, obrazovanje te ostale proizvode. Niže cijene zabilježene su kod prevoza, odjeće i obuće, stanovanja, prodaje namještaja i opreme za kuću, te u odjeljku komunikacija.

Istovremeno, prosječna mjesečna neto plata u Srpskoj u oktobru iznosila je 1.420 KM, što je za osam maraka više u odnosu na prosječnu zaradu isplaćenu u septembru ove godine.

Kada je u pitanju spoljnotrgovinska razmjena i zaposlenost u industriji, Srpska ponovo bilježi negativne trendove.

Industrijska proizvodnja u domaćim pogonima tokom oktobra ostvarila je rast od oko četiri odsto u odnosu na isti mjesec lani, dok se u periodu od januara do oktobra ove godine bilježi pad od 5,6 odsto posmatrajući deset mjeseci 2023. godine, što je uticalo i na pad broja zaposlenih u industriji, koji je u oktobru iznosio 0,2 odsto u odnosu na prethodni mjesec.

Domaći izvoznici od januara do oktobra ove godine na strana tržišta plasirali su robu vrijednu 4,170 milijardi KM, što je za 4,3 odsto manje nego u istom periodu lani. Istovremeno, uvoz je skočio za 4,6 odsto.

Komentarišući kretanja cijena, ekonomista Marko Đogo kaže za “Glas Srpske” da period stabilnosti mora biti znatno duži, čak i nekoliko godina da bi građani uočili promjenu, odnosno boljitak.

– Stabilnost je kod nas prisutna unazad pola godine, što je kratak period da bi građani to osjetili. Većina ljudi je i dalje pod utiskom poskupljenja iz 2022, 2023. godine, kada smo imali šokantan rast inflacije, nezabilježen u BiH i Srpskoj od kraja devedesetih godina – kazao je Đogo.

On se plaši da bi konstantan pad izvoza mogao zemlju odvesti u deflaciju, koja je često prateća pojava recesije i inflacije.

– Nije potrebno da recesija bude kod nas, dovoljno je da pogodi naše trgovačke partnere. Znaci oporavka njemačke privrede i dalje su tanki, stope rasta su im na 0,1 ili 0,2 odsto sa tendencijom negativnih predviđanja. Izvoz Srpske pada upravo zbog naslonjenosti naše ekonomije na zapadnu i to je ono što najviše zabrinjava, jer može biti okidač deflacije, koja je pokazatelj niskih cijena, ali i izrazito niske ekonomske aktivnosti, što može uticati na pad zaposlenosti i standard građana – pojasnio je Đogo.

Pozitivni statistički podaci ne znače da su i novčanici potrošača u Srpskoj u plusu, stav je projektnog koordinatora u Udruženju za zaštitu potrošača “Don” iz Prijedora Zorana Petoša.

– Problem je što prosječnu platu, koja se uvijek uzima kao neko mjerilo, većina radnika u Srpskoj nema, zarađuju znatno manje ispod prosjeka isto koliko i prošle godine, a potrošačka korpa je za to vrijeme poskupjela za 100 maraka. Tako da potrošači stagnaciju u cijenama pretjerano i ne osjete, i dalje svojim primanjima ne mogu pokriti 50 odsto potrošačke korpe – naveo je Petoš za “Glas”.

DOZNAKE

Marko Đogo kaže da ekonomska situacija u RS i BiH u velikoj mjeri zavisi i od novčanih doznaka koje stižu iz inostranstva.

– Izvoz je važan, ali kod nas dosta toga zavisi od doznaka, da li naši ljudi koji žive u inostranstvu imaju novca da nam pošalju. Doznake čine skoro deset odsto BDP-a, možda i više – naveo je Đogo.