Ekonomistima sve jasno: U inflaciji BiH obogatila, a stanovnici samo dodatno osiromašili

28.01.2023. | 09:53

Globalna inflacija dovela je do značajnog povećanja cijena, ubrzanja novčanih tokova te samim tim do velikog rasta prihoda prikupljenog od indirektnih poreza u BiH. Iznos novca koji je po tom osnovu prikupljen i raspoređen zajedničkim institucijama, entitetima i Brčkom lani je bio najveći od 2006. godine, čime je zabilježen istorijski maksimum na godišnjem nivou.

Pokazala je to najnovija analiza Odjeljenja za makroekonomsku analizu (OMA) Uprave za indirektno oporezivanje (UIO) BiH, čiji su stručnjaci analizirali raspodjelu indirektnih poreza od 2006. do kraja prošle godine.

Stručnjaci OMA navode da je u posmatranom periodu najveći negativan uticaj na raspodjelu prihoda od indirektnih poreza imala pojava globalne ekonomsko-finansijske krize 2008. godine koja je godinu kasnije uticala na pad ukupnih neto prihoda od indirektnih poreza.

– Drugi šok u posmatranom vremenskom periodu prouzrokovan je pojavom pandemije virusa korona, odnosno mjerama u borbi protiv širenja virusa, koje su za posljedicu imale značajan pad u raspodjeli prihoda korisnicima u 2020. godini – navode stručnjaci OMA.

U istom dokumentu stoji da je procenat ukupnih neto prihoda od indirektnih poreza namijenjen za raspodjelu korisnicima u 2022. godini veći za 14 odsto u odnosu na 2021. godinu. Procenat raspodjele je u odnosu na godinu pogođenu šokom pandemije virusa korona, 2020. godinu, veći za 33,4 odsto, odnosno za 21 odsto u odnosu na 2019. godinu.

– Ukupan iznos prihoda koji je namijenjen za raspodjelu korisnicima veći je za 85,1 odsto u odnosu na početnu posmatranu godinu, odnosno 2006. – navode stručnjaci OMA.

Ekonomisti ističu da se u inflaciji BiH obogatila, a njeno stanovništvo samo dodatno osiromašilo.

– Određeni nivo privredne aktivnosti i potrošnje doprinio je rastu i PDV-a kroz posmatrani period. Međutim, inflacija koja je došla iz inostranstva je enormno uvećala prihode koji su u prošloj godini bili 1,5 milijardi veći nego što su bili planirani – rekao je “Glasu” ekonomski analitičar Zoran Pavlović.

Po tom osnovu, navodi da je bilo logično da se dio prihoda na neki način vrati građanima i to kroz zaustavljanje naplate akciza na gorivo ili smanjenje PDV-a na osnovne životne namirnice i lijekove, prije svega zbog malih plata i visokih cijena.

– Međutim, to se nije desilo. A ono što se odigralo na sceni BiH jeste da se zemlja obogatila, a građani dodatno osiromašili. Rezultat svega toga je inflacija i odsustvo želje vlasti da smanji zahvatanje kroz indirektne poreze i akcize kako bi olakšali život građana – zaključio je Pavlović.

Prikupljeni novac

Prihodi od indirektnih poreza u 2022. godini iznosili su 9,926 milijardi KM, što je za 17,53 odsto više nego 2021. godine. UIO je u 2022. godini privredi vratio 2,99 milijardi, što je za 573 miliona KM više u odnosu na isti period prošle godine.

– Neto prikupljeni prihodi koji su otišli u raspodjelu korisnicima, odnosno državi, entitetima i Brčkom iznosili su 7,826 milijardi i veći su za 907 miliona KM u odnosu na 2021. godinu – saopšteno je iz UIO.