Pad stranih investicija u BiH: Globalna kriza snizila već loš rejting

04.02.2023. | 07:45

Ima pomaka u poslovnom okruženju i uslovima poslovanja u BiH, ali su oni i dalje veoma slabo vidljivi, zbog čega zemlja ima loš rejting od strane međunarodnih organizacija, što je dodatna prepreka aktivnostima na promociji investicionih mogućnosti, uz nove rizike koje donosi inflacija.

Na to je upozoreno u najnovijem izvještaju Agencije za unapređenje stranih investicija (FIPA) u BiH u kojem je prezentovan presjek stanja na tom polju tokom 2022. godine.

Prema preliminarnim podacima Centralne banke BiH u okviru tokova, sa procijenjenim zadržanim zaradama, od januara do septembra 2022. direktne strane investicije su iznosile 840,8 miliona KM. U odnosu na isti period prethodne godine zabilježen je pad od 26,6 odsto, a kao razlozi su navedeni globalna ekonomska kretanja, visoka stopa inflacije i skok cijena energenata.

To je, prema ocjenama, uticalo i na poslovnu sliku koja pokazuje da je lani 54 odsto od ukupnog udjela direktnih stranih ulaganja zapravo udio od reinvestiranja, zbog čega, upozoravaju upućeni, podrška investitorima ne prestaje kada dođu i otvore pogone.

– Uzimajući u obzir i kompleksnu pravnu regulativu, strani investitori trebaju pomoć u vezi sa primjenom propisa, preciznijim definisanjem i posredovanjem u kontaktima sa nadležnim institucijama – poručili su iz FIPA i dodali da su lani pripremili 103 analize o stranim ulaganjima.

Snažan trag na poslovnom polju ostavlja i rusko-ukrajinski sukob.

– Rat u Ukrajini i sankcije Rusiji su prouzrokovali značajne turbulencije i globalnu inflaciju. Istraživanja ukazuju da će globalna direktna strana ulaganja, moguće i u narednim godinama, biti pod uticajem bezbjednosne i humanitarne krize, makroekonomskih šokova izazvanih sukobom, povećanja cijena energije i hrane i povećane neizvjesnosti investitora – istaknuto je.

Ukazujući šta je potrebno za povećanje priliva stranih investicija, kažu da treba unaprijediti sistem koordinacije nadležnih institucija, dok su visoko na ljestvici i makroekonomska stabilnost, veći stepen pravne bezbjednosti i jasna strateška usmjerenost prema stranim investitorima.

– Nedostatak kvalitetnih projektnih ideja i konkretnih projekata, mnogo neriješenih imovinsko-pravnih pitanja i nedostatak novčanih podsticaja koje nude susjedne zemlje te kvalifikovane radne snage su otežavajuća okolnost u motivisanju donosilaca odluka za investiranje u BiH – zaključeno je u FIPA.

Direktorica Agencije Milica Marković za “Glas Srpske” kaže da i BiH dijeli sudbinu regije zbog globalnih problema, ističući da je vidljiv pad direktnih stranih investicija za devet mjeseci prošle godine.

– Sačekaćemo da vidimo konačne, ukupne podatke za 2022, ali očekujem da će biti nastavljen trend reinvestiranja, odnosno da postojeći investitori proširuju proizvodne i uslužne kapacitete, što uopšte nije loše samo po sebi, ali rast i nivo direktnih stranih investicija se, u značajnoj mjeri, sagledavaju prema novim investicijama i kapitalu koji je došao u BiH. Ima onih koji se odlučuju da investiraju i u Republici Srpskoj i FBiH, ali veću prevagu imaju postojeće nad novim investicijama – rekla je Markovićeva.

Da poslovni ambijent generalno u BiH nije na zadovoljavajućem nivou, veoma često upozoravaju i ekonomski stručnjaci.

Lanci iz Azije

Ukazujući na još vidljive posljedice pandemije virusa korona, prvenstveno u lancima snabdijevanja kod zapadnoevropskih kompanija koje imaju pogone u Aziji i imajući u vidu činjenicu da većina razmatra vraćanje fabrika na domaće tržište ili u evropske zemlje, u FIPA su, kako su naveli, nastojali ostvariti što veći broj kontakata s njima. Investicione potencijale i mogućnost preseljenja proizvodnje u BiH su prezentovani u skandinavskim zemljama, Njemačkoj i Turskoj, ali i u drugim državama.