Nakon tri godine PDV iz plusa u minus: Manja potrošnja u BiH traži nove mjere

12.05.2023. | 07:25

Uprava za indirektno oporezivanje BiH u aprilu mjesecu ove godine prikupila je 775,2 miliona maraka, ili oko 800 hiljada maraka manje u odnosu na isti period lani. To je prvi put od perioda stagnacije tokom pandemije korona virusa da prihodi od PDV-a, akciza, carina i putarina u jednom mjesecu budu manji u odnosu na godinu dana ranije.

Dok iz UIO naglašavaju da se ne radi o značajnijem padu prihoda, ekonomisti ističu da sliku treba gledati šire i da je riječ o fenomenu koji se u BiH preliva iz Evropske unije.

„Prihodi su gotovo na istom nivou kao i lani u bruto prikupljenom iznosu. Samo smanjenje zahtijevanih povrata PDV-a u aprilu 2023. godine upućuje na zaključak da je došlo do blagog smanjenja intenziteta poslovne aktivnosti“, kaže za BL portal Ratko Kovačević, načelnik odjeljenja za komunikaciju i međunarodnu saradnju UIO.

Naglašava i da je za prva četiri mjeseca 2023. godine UIO prikupila tri milijarde i 204 miliona maraka, što je 199 miliona maraka više u odnosu na prva četiri mjeseca 2022. godine. Ipak, dodatni problem je što na rate spoljnog duga entiteta ove godine treba izdvojiti skoro 450 miliona maraka više u odnosu na prošlu godinu.

Da zbog manjih prihoda tokom jednog mjeseca ne treba odmah reagovati „kataklizmično“, smatra Goran Radivojac, profesor na Ekonomskom fakultetu u Banjaluci.

„Država blizu nas, Slovenija, dobar je primjer, tamo je objavljen najveći pad maloprodaje u Evropi u istom posmatranom periodu. Dakle, kriza očigledno uzima svoj danak, potrošački krediti su sve skuplji i stanovništvo odlučuje da se suzdržava od potrošnje. Tako da pad prihoda nije samo naša specifičnost, ne treba puno naglašavati da smo mi sastavni dio evropskog ekonomskog i finansijskog sistema. Kao i inflacija, iz Evrope se preliva i pad potrošnje u BiH“, objašnjava Radivojac i dodaje da manja potrošnja znači i manji PDV.

Takođe naglašava da smanjeni prihodi mogu da dovedu do određenih mjera, kako bi se izbjegla recesija.

„Ako se smanjenje prihoda nastavi, može da dođe do debalansa budžeta ili do pojačanog zaduživanja države da bi zadržala budžete na ovom nivou“, kaže naš sagovornik.

Radivojac objašnjava i šta je neophodno učiniti kako bi se kupovna moć stanovništva održala da zadovoljavajućem nivou.

„Ono za što mi kao pojedinci moramo biti zainteresovani je da bar izvršimo pritisak da rast plata prati rast inflacije. Tako se održava kupovna moć“, tvrdi Radivojac.

Pored rasta plata, dodaje da je neophodna i izrada socijalne karte, kako bi pomoć države išla u ruke onima kojima je najpotrebnija.

„Ne zaslužuju svi adaptacije iz budžeta, ako me razumijete, jer ovi dobrostojeći, a takvih ima u našem društvu, nemaju potrebu za pomoći“, objašnjava on.

Ipak, na kraju navodi i jednu prednost trenutne situacije.

„Manja potrošnja znači i manji pritisak na cijene, pa treba očekivati i snižavanje inflacije, odnosno manji rast cijena u odnosu na prethodnu godinu, što je pozitivna stvar“, zaključuje Radivojac.

Sa druge strane, ekonomista Faruk Hadžić, profesor na Sarajevskoj školi za nauku i tehnologiju Univerziteta u Sarajevu, naglašava da je na ovakvu situaciju upozoravao još prošle godine, najavljujući usporavanje ekonomske aktivnosti i moguću recesiju.

“Entiteti će imati dosta izazova u narednom periodu. Za prva četiri mjeseca ove godine, Federaciji BiH je doznačeno 91 milion KM ili oko 8,5 odsto manje, a Republici Srpskoj 54 miliona KM ili oko 9,1 odsto manje u odnosu na isti period prošle godine. U isto vrijeme, otplata duga za prva četiri mjeseca ove godine povećana je. Ovdje treba naglasiti da će dodatni dug po osnovu emitovanih obveznica dospjeti tokom ljeta ove godine i nije uključen u ovaj porast. Sada je vrlo izvjesno da će oba entiteta morati tražiti dodatne izvore finansiranja kako bi se pokrili rastući izdaci poput onih za penzije ili druge korisnike budžeta”, napisao je Hadžić na društvenim mrežama.

On smatra da će posljedice liječenja inflacije sada biti dosta bolnije i teže, jer će zahtjevi budžetskih korisnika biti sve veći zbog rasta cijena, a novca, kako kaže, neće biti dovoljno.

Srđan Banović, BL portal