Nepresušni izvor energije nedovoljno iskorišten: Od šumske biomase mnogi bi imali koristi

21.03.2021. | 08:26

Kada bi se u Republici Srpskoj masovnije koristila šumska biomasa, od toga bi mnogi imali koristi, od građana sve do RS u cjelini, smatraju stručnjaci.

Godišnje potrebe za biomasom u RS su oko 230.000 tona, ali su u stalnom porastu, što je povoljan trend, a benefiti su ekološki, ekonomski i socijalni.

Eksperti kažu da se ekološki benefiti ogledaju u smanjivanju količine gasova koji izazivaju negativne efekte staklene bašte. Ekonomski efekti se ogledaju u jeftinijem korištenju domaćeg bioenergenta u odnosu na nabavku fosilnih goriva iz inostranstva, a socijalni značaj je u povećanju zaposlenosti.

“Dakle, najveće koristi bi imali građani, preduzeća za proizvodnju bioenergenata, preduzeća koja u proizvodnom procesu koriste ovaj energent, kao i šumska gazdinstva, lokalne zajednice, a u konačnici i Republika Srpska u cjelini, naravno, pod uslovom da se primjenjuje savremena tehnologija i obezbijede investicije u nabavku opreme za korištenje i transport šumske biomase za proizvodnju energije”, kaže za Nezavisne novine Zoran Govedar, redovni profesor na Katedri za gajenje šuma Šumarskog fakulteta Univerziteta u Banjaluci.

U praksi to znači da bi se smanjili uvoz i korištenje fosilnih goriva, a samim tim se smanjuje zagađenje životne sredine. Došlo bi i do ostvarenja dodatnih prihoda za preduzeća koja raspolažu biomasom, odnosno proširenja privredne aktivnosti postojećih i otvaranja novih firmi, što pritom dovodi do povećanja zaposlenosti.

Recimo, kada je riječ o gradskim toplanama, proizvodnja energije na drvnu sječku, odnosno biomasu, u odnosu na fosilna goriva je značajno jeftinija, a proizvodni proces na drvnu sječku u preduzećima u Republici Srpskoj je nezavisan od negativnih kretanja na svjetskom tržištu, prije svega česte oscilacije u cijeni.

Prema dostupnim podacima, danas su najveći potrošači šumske biomase ili proizvoda dobijenih iz nje u Republici Srpskoj gradske toplane u Banjaluci, Gradišci, Prijedoru, Brodu, Palama i Sokolcu, s tim što se biomasa koristi i u “Destilaciji” Teslić, “Silikonu” u Mrkonjić Gradu, “Mlijekoproduktu” u Kozarskoj Dubici te kogenerativnom postrojenju kompanije “Fagus” u Kneževu.

Iskustva su i te kako pozitivna, s tim što se nameće zaključak da ovu oblast treba urediti, ali i unaprijediti, po uzoru na zemlje kao što je, recimo, Hrvatska.

Recimo, “Fagus grupa” biomasu koristi u sopstvenom kogenerativnom postrojenju u Kneževu za proizvodnju toplotne i električne energije, ali isti proizvod isporučuje tokom zimske sezone lokalnim toplanama za proizvodnju i distribuciju toplotne energije.

“Proizvodimo ovaj energent koristeći sopstvene resurse, u vidu pilanskog otpada i ostalih drvnih ostataka, međutim uređivanje ovog polja zakonski od strane nadležnih institucija i organa izuzetno bi mnogo unaprijedilo poslovanje naših organizacija, elektrana i toplana koje su u polju biomase i služe se biomasom za proizvodnju i distribuciju energije”, kaže za Nezavisne Branko Malijević, direktor prodaje u “Fagus grupi”.

Pojašnjava da je biomasa obnovljivi izvor energije i proizvod koji se dobija preradom šumskih sortimenata, a koji zbog neuređenosti tog tržišta u ogromnoj mjeri ostaje u šumama i remeti dalje funkcionisanje i prirast šuma.

“Uspostavljanjem tržišta biomase rješavamo pomenuti problem koji ostavljamo u šumama, prije svega, a takođe koristimo šumske resurse na pametniji i efikasniji način”, naglasio je Malijević.

Kako dodaje, trenutno tržište biomase nije uređeno ni u RS ni u BiH, te postoje određeni problemi kada je riječ o nabavci i upravljanju ovim energentom.

“Imajući u vidu da se sve više lokalnih zajednica okreće proizvodnji toplotne energije iz drvne sječke, potrebno je što prije reagovati i uspostaviti okvire za funkcionisanje tržišta biomase. Uređeno tržište biomase imamo u susjednoj Hrvatskoj, ali takođe i u Austriji, stoga koristeći njihova iskustva i uspostavljanje identičnih pravnih okvira mogu biti idealne strategije za razvoj oblasti biomase u Republici Srpskoj”, rekao je Malijević.

U preduzeću “Eko toplane” Banjaluka ističu da se na njihovom primjeru korištenje drvne sječke u proizvodnji toplotne energije pokazalo kao dobro rješenje.

“Sa ekonomskog aspekta značajno su smanjeni troškovi energenta u odnosu na period prije osnivanja ‘Eko toplana’ kada je osnovni energent bio mazut. Sa tržišnog aspekta, stvorene su bitne pretpostavke za dalji razvoj tržišta biomase. Takođe, ostvareni su pozitivni efekti i sa ekološkog aspekta, jer je zagađenje vazduha u Banjaluci u odnosu na period prije osnivanja ‘Eko toplana’ značajno manje”, ističu iz “Eko toplana”.

Profesor Govedar kaže da šumske kulture i izdanačke šume imaju značajan sirovinski i bioenergetski potencijal, s tim što korištenje tog potencijala mora biti racionalno i u skladu sa pozitivnom praksom šumarske struke.

“Šumsku biomasu za proizvodnju energije moguće je koristiti u prerađivačkim kapacitetima za proizvodnju drvne sječke, briketa i peleta. Ostaci od proizvodnje u drvoprerađivačkim kapacitetima mogu se koristiti, pored navedenih proizvoda, i u kogenerativnim postrojenjima koja istovremeno proizvode toplotnu i električnu energiju”, naveo je profesor Govedar.

U “Šumama Republike Srpske”, koje gazduju šumskim bogatstvom u RS, navode da su svjesni činjenice sve većeg značaja korištenja obnovljivih izvora energije.

“U narednom periodu, a u saradnji sa Ministarstvom poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske i Šumarskim fakultetom Banjaluka, planirane su aktivnosti na iskorištavanju šumskog otpada koji nastaje u fazi izrade i sječe šumskih drvnih sortimenata, kao i drugih sortimenata”, uvjeravaju iz “Šuma Republike Srpske”.

Obećavaju da će u narednom periodu biti intenzivirani napori na što većem korištenju ovog potencijala, shodno sve većoj potrebi njegovog korištenja i ostvarivanja dodatnih prihoda.

Prema procjenama, kako kažu iz ovog javnog preduzeća, šumski otpad čini oko 25 odsto bruto drvne mase, s tim što, zbog očuvanja biološke raznolikosti i popravljanja humusnog sloja šumskog zemljišta, dio otpada treba da ostane u šumi.

“Da bi se unaprijedio proces proizvodnje i omogućilo efektivnije korištenje ovog potencijala šumskog resursa, neophodna su dodatna ulaganja u prateću infrastrukturu. Upravo zbog nedostatka pomenutih sredstava i nepostojanja potrebne infrastrukture, nije bilo ekonomski isplativnog načina njegovog korištenja”, kažu iz “Šuma Republike Srpske”.

Podrška za veću iskorištenost šumske biomase u Srpskoj stiže i iz resornog ministarstva.

“Strateško opredjeljenje resornog ministarstva je da putem javnog preduzeća šumarstva intenzivnije krenemo u korištenje šumskog ostatka, odnosno takozvane šumske biomase”, poručuje Goran Zubić, pomoćnik ministra poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede za resor šumarstva i lovstva.

Tvrdi da su već preduzeli više konkretnih koraka, a jedan od važnijih je to da su u okviru Proizvodno-finansijskog plana za 2021. godinu planirali korištenje biomase u šumsko-privrednim područjima, odnosno šumskim gazdinstvima.

U 2021. će se, prema riječima Zubića, uspjeti prikupiti određena količina, što će biti početna iskustva, dok će se u narednim godinama ići u smjeru korištenja većih količina biomase.

Šumski fond nije ugrožen

Iz “Šuma Republike Srpske” ističu da se površine pod šumom permanentno obnavljaju, odnosno da poređenje višegodišnjih podataka pokazuje da površine pod šumom nemaju trend smanjenja.

“Osim osnovnih aktivnosti na održanju postojećeg šumskog fonda, ovo javno preduzeće izvršava i godišnje obaveze na podizanju novih šumskih zasada, što svakako doprinosi povećanju površine pod šumom. Ilustracije radi, u toku 2020. godine pošumljeno je 475,54 ha i posađeno oko 1.380.000 komada sadnica različitih vrsta šumskog drveća”, naglašavaju iz “Šuma Republike Srpske”.