Zagrijavaju se same od sebe: Da li ste čuli za ovakve kuće?

06.04.2024. | 22:12

Tople prostorije tokom zime, a hladne u ljetnjim mjesecima? Kako to funkcioniše u takozvanim pasivnim kućama? I kako je moguće uz pametnu gradnju uštjedeti mnogo novca i energije?

Kad već ne živimo u tropskim regionima, jasno je da naše kuće, radionice i kancelarije tokom hladnih dana moramo da grijemo. A to se uglavnom radi uz pomoć fosilnih izvora energije, poput gasa ili nafte. U Njemačkoj se tako proizvodi skoro 80 odsto toplote. U proizvodnom procesu nastaje toliko mnogo štetnih gasova da oni utiču na klimatske promjene. Za 40 odsto svih emisija CO2 u 2023. zaslužan je upravo sektor nekretnina, piše Dojče vele.

Kako onda zvuči ideja da se kuće uopšte ne griju – jer su same po sebi tople? Da u njima ne moramo da se smrzavamo? Upravo to je moguće u takozvanim pasivnim kućama.

Kako funkcionišu pasivne kuće?

Pasivna kuća se tako zove jer joj (skoro) uopšte ne treba eksterna energija za grejanje. Kuća se praktično zagrijava sama od sebe – dakle pasivno – i tu energiju, tj. toplotu zadržava. Koristi toplotu koja ionako nastaje sama od sebe. To je na primjer toplota koja se proizvodi prilikom kuvanja, ili tuširanja, ili energija koju “proizvode” električni uređaji, pa čak i tijela stanara te kuće.

Osim toga, mnogo toplote ulazi u kuću i kroz prozore kada je sunčano. Pasivne kuće su tako građene da ta toplota ostaje u kući. A što manje mora dodatno da se grije, manja je i količina štetnih gasova koji nastaju zbog grijjanja. I, naposljetku, valja uštedeti i novac za zagrijavanje objekta.

Koliko energije uštedi jedna pasivna kuća?

Jedna pasivna kuća troši otprilike 90 odsto manje energije za grijanje od neke prosječne starije građevine – odnosno 75 odsto manje u poređenju s novogradnjom.

U pravilu jedna pasivna kuća tokom godinu dana za grijanje ne potroši više od 1,5 litara nafte, odnosno 1,5 kubika zemnog gasa, po kvadratnom metru površine. To je oko 15 kilovat-sati (kWh) zemnog gasa po kvadratu – godišnje. Što se tiče standardnih građevina, one potroše i do deset puta više energije za grijanje, u prosjeku oko 150 kWh po kvadratu.

Drugim riječima: da bi se zagrijjala jedna soba od 30 kvm u pasivnoj kući, i to u uslovima u kojima vladaju niske zimske temperature, potrebno je deset malih svijeća ili četiri osobe koje se istovremeno nalaze u toj prostoriji.

Kako tačno funkcioniše pasivna kuća?

Da pasivna kuća ne bi gubila toplotu, ona je veoma dobro toplotno izolovana. Ta izolacija štiti spoljne zidove od hladnoće koja vlada napolju, ali i od toplote tokom ljetnjih mjeseci. Prozorska stakla su trostruka, što je posebno dobra izolacija.

Što se tiče novoizgrađenih pasivnih kuća, veliki prozori, odnosno staklene površine, u pravilu su okrenuti prema jugu. Tako u kuće prodire više Sunčeve toplote nego što preko prozora iz kuće izlazi. Čak i tokom zime temperatura s unutrašnje strane prozorskog stakla u pravilu ne pada na vrijednosti manje od 17 stepeni. Preko leta se koristi zaštita od sunca koja je instalirana s unutrašnje strane stakla, tako da sunčeva toplota ne zagrijeva prostorije, odnosno pasivnu kuću, prekomjerno.

Osim tog toplotnog izolacionog sloja, kompletna unutrašnjost pasivne kuće mora biti prekrivena dodatnim hermetičkim slojem. Tako se sprečava prodor hladnog vazduha u kuću kroz fuge ili pukotine – a i izlaženje toplog vazduha iz kuće. Na prozorima i vratima tu funkciju obavljaju okviri koji imaju toplotno-izolacioni efekat.

Jaka izolacija i hermetički sloj funkcionišu poput termos-boce, koja i po nekoliko sati uspijeva da održi toplotu tečnosti.

Osim izolacije, za pasivnu kuću je neophodno i da ima dobar sistem ventilacije. Svjež vazduh naposljetku mora nekako da prodre u unutrašnjost kuće, jer je građevina praktički hermetički zatvorena. Ali, ako se otvore prozori, onda tokom zime iz kuće izlazi previše toplote. Zato se instalira sistem ventilacije koji u kuću dovodi svjež vazduh. U tom procesu moguće je i direktno filtriranje vazduha, da bi se spriječilo da u kuću prodru i neki zagađivači, poput čestica čađi ili polena.

Spoljni vazduh se u unutrašnjost kuće šalje pomoću takozvanih izmjenjivača toplote. Istovremeno se tim kanalom iz kuće izbacuje potrošen vazduh, posebno onaj iz prostorija kao što su kupatilo ili kuhinja, u kojima nastaje mnogo toplote. Topao kućni vazduh najpre zagrijava hladni vazduh koji spolja pristiže u kuću, a onda ide napolje. Svež spoljni vazduh je tako postao topliji i ulazi u kuću.

Tokom leta, taj sistem može da se podesi tako da se svež spoljni vazduh uopšte ne zagrijva prilikom ulaska u kuću, odnosno da se čak hladi vazduhom koji napušta kuću. Osim toga je pametno i da se, kao i u drugim kućama, tokom noći otvore prozori da bi hladniji, odnosno svež, vazduh ušao u kuću.

Kakve pasivne kuće postoje?

Porodične kuće ali i zgrade za više porodica mogu da se grade kao pasivne kuće. Posebno su održive zgrade za više porodica zato što se u njima troši manja površina po stambenoj jedinici. Kao pasivne kuće se širom sveta sve češće grade i kancelarijski prostori, škole, crkve pa i upravne zgrade.

Sistem “vhetrenja bez vhetrenja“ od prednosti je kod zgrada koje se nalaze pored frekventnih saobraćajnica, zato što tako mogu da se filtriraju štetne materije, a da pritom u kancelarije ne ulazi i buka jer nema otvaranja prozora.

Pasivne kuće, baš kao i druge kuće, mogu da proizvode i sopstvenu obnovljivu energiju, posebno preko solarnih elemenata. Mogu da se instaliraju i geotermalni sistemi, kako bi se proizvodila na primer topla voda za tuširanje. U Nemačkoj se pasivne kuće koje proizvode više energije nego što potroše nazivaju “pasivne kuće plus“. A one koje proizvode znatan “višak“ energije imaju oznaku „premijum“.

U načelu je moguće čak i staru gradnju pretvoriti u pasivnu kuću. Ali, u tom slučaju su troškovi kompletne promhene dosta veliki, a čitav projekat vrlo zahtijevan. No, pojedine komponente pasivnih kuća mogu da se koriste i za toplotnu sanaciju starijih građevina s ciljem efikasnijeg korišćenja energije.