“A sad se spušta veče”: Maja Novaković iz Bratunca “trči” za “Oskara”

16.07.2020. | 14:39

Za filmski kratkometražni dokumentarni prvenac “A sad se spušta veče”, koji je prikazan na 50 festivala u ovoj filmskoj kategoriji širom svijeta, autorka Maja Novaković iz Bratunca dobila je 11 nagrada.

Među tim priznanjima je nagrada za najbolji dokumentarni kratki film na prestižnoj 15. Smotri fimova jugoistočne Evrope u Los Anđelesu prije deset dana.

“Priroda je entitet sa kojim starice pričaju, osluškuju ga i poštuju, a film Novakovićeve ističe nematerijalnu kulturnu baštinu kroz prikaz bajalica i rituala protiv vremenskih nepogoda, grada i oluje”, navedeno je u opisu ostvarenja. Prethodno je ovaj dokumentarac nagrađen i na festivalu u Daramu u Sjevernoj Karolini, u SAD, i time se kvalifikovao za nominaciju za “Oskara” u ovoj kategoriji koji treba da bude dodijeljen u aprilu iduće godine, ukoliko zbog pandemije vcirusa korona ne dođe do pomjeranja održavanja te manifestacije. Novakovićeva je istoričar umjetnosti. Zaposlena je na Institutu za matematiku pri Srpskoj akademiji nauka i umjetnosti i radi na digitalizaciji. Doktorand je na Filozofskom fakultetu u Beogradu.

Rođena je 1987. godine i sa ponosom ističe da je odrasla u selu Pobrđe kod Bratunca, da su joj doživljaji i slike seoskog života iz djetinjstva ostale urezane u pamćenje i da i sada često dolazi jer voli da uživa u rodnom selu i idiličnom prirodnom okruženju kada ima vremena. Tema njenog dokumentarca je ruralna, odnosno život dvije bake u brdima između Bratunca i Srebrenice. Riječ je o realističkom filmu o običnim ljudima i njihovom svakodnevnom životu bez modernih sredstava komunikacije, nego uobičajenom tradicionalnom načinu života i svakodnevnim seoskim poslovima.

Film govori i o njihovim vjerovanjima i bajalicama. Autorka kaže da je to spoj duha i prirode u zaboravljenom vremenu i u cjelini je proizvod njene ideje, osmišljavanja i rada.

“Volim da izražavam misli kroz filmske slike, da prikažem određene slike i trenutke ljudskog osjećanja kroz metafore i da to dočaram u jednom kadru. Te slike tuge, radosti, uzbuđenja moraju biti tako upečatljive da same ‘pričaju'”, pojašnjava Novakovićeva za Srnu. U filmu nema muzičke pratnje i čuju se samo šumovi prirode.

Pod utiskom slika iz djetinjstva, Novakovićeva je 2016. godine godine počela da radi ovaj dokumentarac i njegovo snimanje trajalo je ukupno desetak dana, ali povremeno sa prekidima od tri godine, jer je sasvim završen 2019. godine.

“Snimanje dokumentarca bio je za mene izazov koji je prerastao u hobi. Željela sam da rekonstruišem slike iz djetinjstva koje su mi bile urezane u pamćenje i da na osnovu vizuelizacije snimim dokumentarni kratki film”, priča Novakovićeva. Imala je želju da proba, da eksperimentiše i da praktično primijeni znanje stečeno na studijama. Cilj je bio da svoje ideje pretvori u filmski dokument, odnosno da u praksi primijeni teorijsko znanje, jer se na doktorskim studijama bavi teorijom filma.

“Reakcije ljudi sa kojima sam radila bile su pozitivne nakon snimanja filma, ali tada nisam ništa znala o festivalima, načinu konkurisanja i procedurama. Uporedo sa snimanjem učila sam o produkciji, festivalima i distribuciji i putem interneta počela sam da se informišem i učim o tome.

Konkurisala sam na festival kratkog dokumentarnog filma u Švajcarskoj i prihvatili su moj film da ga prikažu što je za mene bio veliki uspjeh i priznanje”, prisjeća se Maja. Ona ističe da nije snimala film za prikazivanje na festivalima i da je radila opušteno po svojoj zamisli. Prezadovoljna je dosadašnjim uspjesima njenog filmskog eksperimenta i prvenca.

“Da sam radila za festivale možda bih imala neke lične prepreke i barijere koje bi me spriječile da snimim film po ličnoj zamisli neopterećena nekim normama i vjerovatno bi to negativno uticalo na kvalitet filma”, ocjenjuje ova srpska autorka. Kaže da je najveće priznanje i radost doživjela kada je njen film dobio prvu nagradu publike u Belforu u Fracuskoj.

“Zbog pandemije virusa korona nisam išla na sve festivale gdje je moj film nagrađen, pa su mi neke nagrade stigle poštom, što je slučaj sa statuom i novčanom nagradom iz Sjeverne Karoline, a neke se nalaze u ambasadama Srbije, kao što je nagrada sa festivala u Teheranu. Sve zavisi od organizatora i festivalskih budžeta”, pojašnjava Novakovićeva. Iznenenađena je i zadovoljna što su joj se već javili neki filmski distributeri i publicisti i ponudili saradnju u trci za “Oskara”.

“Mnogi eminentni stručnjaci iz filmske produkcije ne vjeruju da mi je ovo prvi film koji sam snimila i ponudili su mi saradnju za snimanje novog filma za koji se spremam, jer već u glaci imam njegov sinopsis“, ističe Novakovićeva. Maja Novaković živi, radi i studira u Beogradu, gdje je i udata, ali svaki slobodan dan koristi da dođe i provede ga u rodnom živopisnom Pobrđu iznad Drine, nadomak Bratunca.