Brus Vilis ostao heroj publike: Akcioni klasik “Umri muški” ponovo u bioskopima

12.12.2023. | 09:18

Legendarni akcioni film “Umri muški” ponovo je pušten u bioskope ovog vikenda, baš u vrijeme praznika kao i davne 1988. godine, kada je Brus Vilis prvi put zaustavio teroriste predvođene Alanom Rikmanom u Nakatomi neboderu.

Prikazan u ograničenom izdanju u specijalno odabranim bioskopima, film je ovog vikenda zaradio milion dolara, što pojačava njegovu svjetsku zaradu na 142 miliona dolara, tačno 35 godina nakon što je prvi put objavljen. I davne 1988. godine film je premašio sva očekivanja zaradivši oko 140 miliona dolara u bioskopima, uz budžet od 28 miliona dolara, i postao klasik te začetnik čitavog podžanra akcionih filmova. Takođe, osvojio je četiri nominacije za “Oskara”.

Dobro poznata priča se odvija na Badnje veče, kada njujorški policajac narednik Džon Meklejn (Vilis) posjećuje svoju otuđenu ženu Holi Dženero (koju glumi Boni Bedelija) na njenom radnom mjestu u Nakatomi plazi, džinovskom ultramodernom neboderu u Los Anđelesu, kako bi pokušao da spase brak. Praznična atmosfera drastično se mijenja kada grupa evropskih terorista predvođena dijaboličnim Hansom Gruberom (Rikman) preuzme kontrolu nad zgradom s namjerom da ukrade milionske obveznice. Jedina neplanirana stavka u dobro planiranoj operaciji jeste Meklejn koji im se suprotstavlja pokušavajući da oslobodi taoce i pomiri se sa svojom ženom na vrijeme za Božić.

Film je postao ikoničan zbog jednostavne, ali duhovite i efektne priče Džeba Stjuarta i Stivena Sojuze, dinamične Mektirnenove režije, ali prije svega zbog glumačkih izvođenja dvojice glavnih glumaca koja su Vilisa pretvorila u akcionu zvijezdu decenije, a Rikmenu omogućila proboj u prvu ligu Holivuda. Do tada uglavnom poznat po ulogama u komedijama, Vilis je rolom običnog, uličnog policajca uhvaćenog u vanrednoj situaciji briljirao u svakom kadru, dok se Rikmanov lik teroriste Grubera smatra jednim od najboljih negativaca u istoriji filma.

Film je jedan od ključnih u žanru tehno-trilera i djelo koje je revitalizovalo akcioni žanr, uglavnom zbog svog prikaza Meklejna kao ranjivog protagoniste od krvi i mesa, za razliku od mišićavih i nepobjedivih heroja filmova tog perioda. Film je tokom prethodne tri decenije stekao poštovanje kritike i publike, njegove replike se vode kao kultni filmski citati, a ikonografija poput Vilisove bijele potkošulje postala je žanrovski simbol. Retrospektivni komentari su identifikovali i analizirali njegova brojna tematska značenja, uključujući teme poput osvete, iskupljenja, muškosti, rodnih uloga i zabrinutosti zbog stranih uticaja na američku kulturu.

Zbog ambijenta često se naziva jednim od najboljih božićnih filmova iako je njegov status božićnog filma sporan zbog upotrebe nasilja i eksplicitnog rječnika.

Franšiza

Film je stvorio franšizu koja se sastoji od nastavaka “Umri muški 2” (1990), “Umri muški sa osvetom” (1995), “Živi besplatno ili umri muški” (2007) i “Dobar dan za umri muški” (2013) te video-igara, stripova i ostale marketinške robe. Prva dva nastavka su imala solidne kritike, dok su druga dva bila sasječena od strane kritičara iako su finansijski prošli solidno. Pojam “umri muški” postao je svojevrsni sinonim za teške situacije sa malim šansama za pobjedu uz brojne humorističke momente, piše Glas.