Na današnji dan prije 130 godina rođen Ivo Andrić

09.10.2022. | 08:20

Srpski književnik i nobelovac Ivo Andrić rođen je na današnji dan 1892. godine.

Andrić je u Višegradu završio osnovnu školu, a u Sarajevu Veliku gimnaziju, najstariju srednju školu u BiH.

U oktobru 1912. godine započinje studije u Zagrebu, odakle prelazi u Beč, gdje sluša predavanja iz istorije, filozofije i književnosti. Zbog slabih pluća i čestih zdravstvenih problema, pisac uskoro napušta prijestonicu Austrije i nastavlja studije u Krakovu.

Andrić je kao gimnazijalac bio pripadnik pokreta “Mlada Bosna” i borac za oslobođenje južnoslovenskih naroda od Austrougarske monarhije.

Zatečen Prvim svjetskim ratom, ubrzo napušta studije, vrativši se u Split, gdje ga policija hapsi i odvodi u tamnicu, i to prvo u Šibenik, a zatim u Maribor, nakon čega mu je određen kućni pritvor u Ovčarevu, odakle prelazi u Zenicu.

Pisac je studije završio u Gracu. U junu 1924. godine odbranio je doktorsku tezu “O razvoju duhovnog života u Bosni pod uticajem turske vladavine”, a dvije godine kasnije postao je vanredni član Srpske kraljevske akademije u Beogradu. NJen redovni član bio je do 1939. godine.

Andrić je iza sebe ostavio bogat književni opus. Svoju književnu karijeru započeo je kao pjesnik objavivši prvi književni rad, pjesmu “U sumrak”, 1911. godine u “Bosanskoj vili”. Tokom boravka u mariborskoj tamnici intenzivno piše prozu, a 1918. godine slijedi djelo “Eks Ponto”.

Poslije Prvog svjetskog rata Andrić se zaposlio u Ministarstvu spoljnih poslova u Beogradu. Služba ga je u ranoj fazi odvela u diplomatiju u Vatikan, Trst, Bukurešt i Grac.

Radio je u diplomatskoj službi Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, zatim Kraljevine Jugoslavije te u Rimu, Marselju, Parizu, Briselu, Ženevi, Madridu i Berlinu.

Tada objavljuje i zbirku pjesama u prozi “Nemiri” i pripovijetke “Ćorkan i Švabica”, “Mustafa Madžar”, “LJubav u kasabi”, “Most na Žepi”, te “Jelena, žena koje nema”.

Uoči Drugog svjetskog rata, 1939. godine, zbog neslaganja sa politikom vlasti u Beogradu, Andrić napušta ambasadorsko mjesto u Berlinu, vraća se u Beograd i posvećuje pisanju.

Književnu veličinu i priznatost u svijetu Andriću je donio prozni opus – romani “Travnička hronika”, “Na Drini ćuprija” i “Gospođica”, nastali 1945. godine, kao i “Prokleta avlija” iz 1954. godine.

Za roman “Na Drini ćuprija” pisac je krajem 1961. godine dobio Nobelovu nagradu za književnost. Ivo Andrić je prvi i do sada jedini pisac sa ovih prostora koji je odlikovan ovim najvišim književnim priznanjem.

Ivo Andrić umro je na Vojnomedicinskoj akademiji u Beogradu 13. marta 1975, u 82. godini.

Sahranjen je u Aleji velikana na beogradskom Novom groblju.