Njegova djela vječno će se čitati: Na današnji dan rođen književni velikan Meša Selimović

26.04.2021. | 10:03

Srpski književnik Mehmed Meša Selimović /1910-1982/, pisac jednog od najvećih romana na srpskom jeziku “Derviš i smrt” i član Srpske akademije umetnosti, rođen je na današnji dan 1910. godine u Tuzli.

Selimović, kako je sam otkrio – potomak srpske porodice Vujovića – završio je Filozofski fakultet u Beogradu i do Drugog svjetskog rata bio je profesor u gimnaziji u rodnoj Tuzli.

Po izlasku iz ustaškog logora 1943. otišao je u partizane, a poslije rata bio je direktor drame Narodnog pozorišta u Sarajevu, umjetnički direktor “Bosna-filma” i glavni urednik izdavačke kuće “Svjetlost”.

Zbog progona, kojem su ga podvrgli bh komunisti, prešao je u Beograd i u njemu ostao do smrti.

Djela: romani “Derviš i smrt” /jedan od najznačajnijih u srpskoj literaturi/, “Tišine”, “Tvrđava”, “Magla i mjesečina”, “Krug” /nedovršen/, zbirke pripovijedaka “Prva četa”, “Tuđa zemlja”, “Djevojka crvene kose”, studija “Za i protiv Vuka”, eseji “Pisci, mišljenja, razgovori”, memoarska proza “Sjećanja”, nekoliko filmskih scenarija.

Meša Selimović bio je član Srpske akademije nauka i umetnosti.

Roman “Derviš i smrt” odlikuje se osobenošću tretiranja teme, gustinom opservacije čovjekovog života u tragičnim okolnostima i refleksijama o ljudskoj egzistenciji.

Ovaj roman inspirisan je ličnom tragedijom pisca, pošto je Mešin brat, takođe partizan, strijeljan krajem rata iz banalnog razloga – uzeo je komad namještaja iz magacina.

Meša Selimović je u nekoliko navrata objasnio svoju nacionalnu pripadnost i svoj pogled na BiH.

U testamentalnom pismu Srpskoj akademiji nauka i umetnosti iz 1976. Selimović navodi:

“Potičem iz muslimanske porodice, a po nacionalnosti sam Srbin. Pripadam srpskoj literaturi, dok književno stvaralaštvo u BiH, kome takođe pripadam, smatram samo zavičajnim književnim centrom, a ne posebnom književnošću srpskohrvatskog književnog jezika”.

On je napisao i da jednako poštuje svoje porijeklo i svoje opredjeljenje, jer je vezan za sve što je odredilo njegovu ličnost i rad.

“Svaki pokušaj da se to razdvaja, u bilo kakve svrhe, smatrao bih zloupotrebom svog osnovnog prava zagarantovanog Ustavom. Pripadam, dakle, naciji i književnosti Vuka, Matavulja, Stevana Sremca, Borisava Stankovića, Petra Kočića, Ive Andrića, a svoje najdublje srodstvo sa njima nemam potrebu da dokazujem…Ovo pismo upućujem Srpskoj akademiji nauka i umetnosti sa izričitim zahtjevom da se ono smatra punovažnim biografskim podatkom”, naveo je tada Selimović.

U svojoj knjizi “Sjećanja” Selimović ističe:

“Užasan genocid koji su ustaše počele da provode protiv Srba u BiH, nečuveni zločini na koje se uho teško moglo naviknuti, jer takvo masovno varvarstvo nije bilo poznato u istoriji, stradanje čitavih srpskih krajeva, zatiranje svega živog – sve to je tjeralo čovjeka da se odredi – ili da se suprotstavi ili da se demorališe”.

Jednom prilikom, na zagrebačkom “Književnom kutku”, Meši Selimoviću je organizator postavio pitanje od kog se očekivalo da će od Meše izdejstvovati neku vrstu provokacije: “Zašto se vi Mehmede Selimoviću osjećate Srbinom?”

Selimović je odgovorio kratko i direktno: “Do 1941. sam se osjećao Srbinom, a nisam se pitao zašto. Od 1941. znam zašto sam to”.

Nakon raspada Jugoslavije, u sarajevskim političkim, a onda i književnim krugovima, pokušali su da “prevedu” Selimovića iz Srbina u Bošnjaka, potpuno ignorišući njegovo testamentarno obraćanje SANU i njegove stavove o politici, nacionalnosti i književnosti.

Meša Selimović preminuo je 1982. godine i sahranjen u Beogradu u Aleji zaslužnih građana.