Đenadija: BRIKS nudi potencijalnu nadu Srbima sa obje strane Drine
23.11.2024. | 10:40Saradnik-istraživač za međunarodne odnose u Centru za društveno-politička istraživanja Republike Srpske Neven Đenadija istakao je da je BRIKS blok zemalja koji, svojim rastom i širenjem uticaja, nudi potencijalnu nadu za nacije koje traže alternative i ravnotežu prema zapadnoj dominaciji, kao što su Srbi sa obje strane rijeke Drine.
Đenadija je naglasio da BRIKS nudi platformu gdje Srbija može da se angažuje bez kompromitovanja osnovnih vrijednosti ili nacionalnog integriteta, dok prisustvo predsjednika Republike Srpske Milorada Dodika na samitu u Kazanju ukazuje na napor da se Srpska usmjeri ka bloku koji prioritetno tretira međusobno uvažavanje.
“Naglasak BRIKS-a na uzajamnim koristima i poštovanju nacionalnog suvereniteta osigurava da ove saradnje budu oslobođene političkih uslova koji često prate zapadnu pomoć”, naveo je Đenadija u autorskom tekstu za Srnu pod nazivom “Uspon BRIKS-a i preoblikovanje globalne moći”.
BRIKS – POTENCIJALNO ZNAČAJAN IGRAČ
Đenadija je istakao da je u decenijama nakon Hladnog rata svijet svjedočio periodu unipolarne dominacije koju su predvodile Sjedinjene Američke Države i njihovi zapadni saveznici, ali da se ova era, obilježena širenjem NATO-a, dolarskom globalizacijom i nametanjem zapadnih normi u globalnom upravljanju, iako i dalje aktuelna, sada suočava sa ozbiljnim izazovima.
“Rastući otpor zapadnom shvatanju svijeta, kao jedini prirodan odgovor dovodi do pojave novog multipolarnog svjetskog poretka, gdje kolektivna snaga primarno istočnih nacija sve više počinje definisati međunarodne odnose”, istakao je Đenadija.
Na čelu ove transformacije, dodao je on, danas se nalazi upravo BRIKS, koji se razvio od labave ekonomske grupacije tržišta u razvoju u potencijalno značajnog igrača na geopolitičkoj sceni.
KAKO SU AMERIČKE SANKCIJE POSTALE UJEDINJUJUĆI FAKTOR ZA RUSIJU, KINU, IRAN
Đenadija je naveo da je u posljednjih nekoliko godina intenzivna upotreba sankcija kao geopolitičkog alata zapadnih sila, posebno SAD i EU, preoblikovala strategije država koje su meta tih mjera, a za zemlje poput Rusije, Kine i Irana sankcije su postale više od ekonomskih ograničenja – one sada svakako služe kao ujedinjujući faktor koji donosi snažniju saradnju, pa čak i potrebu za inovativni pristup rješavanju problema u okviru BRIKS-a.
“Sankcije uvedene Rusiji i Iranu, u kombinaciji sa trgovinskim tenzijama koje uključuju Kinu, istakle su ranjivost oslanjanja na zapadne finansijske sisteme. Ova zajednička izazovna situacija navela je države članice BRIKS-a da razviju strategije koje ne samo da ublažavaju uticaj sankcija, već i prokrčuju put ka ekonomskom suverenitetu. Te strategije uključuju povećanu upotrebu nacionalnih valuta u bilateralnim trgovinskim sporazumima, razvoj internih platnih platformi i jačanje ekonomskih i geopolitičkih veza između država članica BRIKS-a radi smanjenja zavisnosti od zapadnih tržišta i lanaca snabdijevanja”, naveo je Đenadija.
On je podsjetio da je na tom tragu, zbog svega navedenog, a pogotovo novih globalnih trendova i potreba, odlučio da na međunarodnom naučnom simpozijumu u Moskvi pod nazivom “Stvaranje budućnosti” /Inventing the Future/ predloži ideju razvoja platforme koja koristi tehnologiju vještačke inteligencije da bi olakšala međunarodnu trgovinu i prevashodno zaobišla sankcije, te tako pomogla sankcionisanim državama i njihovim kompanijama da i dalje mogu da obavljaju razmjenu dobara i posluju bez velikih prepreka.
“Osnovna ideja ovog koncepta jeste da se uz očuvanje poslovanja i radnih mjesta, omogući razmjena dobara i usluga bez upotrebe tradicionalnih finansijskih sistema poput SVIFT-a, jer smo svjedoci da u današnje vrijeme grupa država i međunarodnih institucija pod njihovom kontrolom može da ukine SVIFT kod i na taj način onemogući međunarodne bankarske transakcije”, naveo je Đenadija.
Takođe, dodao je on, cilj ove platforme bi bio da se putem razmjene dobara odnosno “trampe” plaćanje vrši isključivo u domaćoj valuti i bez oslanjanja na valute kao što su američki dolar ili evro.
GEOPOLITIČKE AMBICIJE ZEMALJA BRIKS-a
Upravo je, istakao je Đenadija, samit BRIKS-a u oktobru u ruskom gradu Kazanju predstavljao kritičnu prekretnicu u evoluciji tih ideja za otpor sankcijama.
“Zapadne sankcije, koje su imale za cilj izolaciju i slabljenje ciljanih zemalja, nenamjerno su ojačale riješenost i saradnju unutar BRIKS-a. Upravo zbog ovoga BRIKS više nije ograničen samo na ekonomsku sferu. Geopolitičke ambicije njegovih članica preoblikuju globalni poredak, izazivajući zapadnu dominaciju kroz stratešku saradnju i potencijalno širenje članstva”, naglasio je Đenadija.
On je istakao da se, integracijom napora poput kineske inicijative “Pojas i put”, ruskog zaokreta ka globalnom jugu ili iranskih strategija za prevazilaženje izolacije, blok uspostavlja kao značajna alternativa zapadno dominiranom statusu kvo i ne samo to, već on postaje alternativa i svim zemljama koje danas traže izlaz iz partnerstva sa Zapadom, kao što je Turska ili Saudijska Arabija.
“Kada pogledamo slučaj Turske koja već decenijama stoji u pregovorima o pridruživanju EUi rastućih tenzija sa Zapadom, upravo Ankara vidi BRIKS kao obećavajuću platformu za jačanje svog geopolitičkog uticaja. Pridruživanjem BRIKS-u, Turska bi mogla da ojača svoja ekonomska partnerstva i uspostavi se kao ključni most između Evrope, Azije i Bliskog istoka. NJeno članstvo ne bi samo proširilo domet BRIKS-a u geopolitički kritičan region, već bi i povezalo blok sa periferijom NATO-a, predstavljajući jedinstvenu stratešku prednost”, naveo je Đenadija.
BRIKS RAZUMNA PRILIKA ZA SRBIJU, A SRPSKA MOŽE OSTVARITI KORISTI
Prema Đenadijinim riječima, zemlje BRIKS-a danas zajedno predstavljaju više od 40 odsto svjetske populacije i 25 odsto globalnog BDP-a, što naglašava njihov značaj u oblikovanju budućnosti ekonomskih i međunarodnih odnosa.
“Kako ovaj blok jača svoju saradnju i širi svoj uticaj, njegova relevantnost prevazilazi sopstvene članice, nudeći potencijalnu nadu za nacije koje traže alternative i ravnotežu prema zapadnoj dominaciji. Takve nacije koje bi mogle biti zainteresovane za strateško i geopolitičko partnerstvo i članstvo u BRIKS-u su, naravno, Srbi sa obje strane rijeke Drine, posebno u Srbiji i Republici Srpskoj”, naglasio je Đenadija.
On je istakao da je geopolitička pozicija Srbije kao mosta između Istoka i Zapada dugo definisala njenu ulogu u međunarodnoj politici, gdje se Srbija suočava sa stalnim izazovima.
“Zahtjevi za pristupanje EU, posebno priznanje samoproglašene nezavisnosti tzv. Kosova, pritisci za članstvo u NATO savezu, uvođenje sankcija Rusiji, stavljaju Beograd u nesiguran položaj. Ovi uslovi ne samo da ugrožavaju suverenitet Srbije već i rizikuju da potkopaju njene istorijske saveze i ekonomsku stabilnost”, naveo je Đenadija.
U tom kontekstu, smatra on, BRIKS predstavlja razumnu priliku za Srbiju da utvrdi put koji čuva njen suverenitet.
“Za razliku od Evropske unije i NATO-a, koji često nameću političke uslove državama članicama i partnerima, BRIKS nudi platformu gdje Srbija može da se angažuje bez kompromitovanja svojih osnovnih vrijednosti ili nacionalnog integriteta”, naveo je Đenadija.
Sa druge strane, naglasio je on, Republika Srpska se danas takođe nalazi na kritičnoj tački 33 godine od svog osnivanja, a prisustvo predsjednika Republike Srpske Milorada Dodika na samitu u Kazanju ukazuje na napor da se Republika Srpska usmjeri ka bloku koji prioritetno tretira međusobno uvažavanje.
“Republika Srpska, pa i BiH može ostvariti koristi privlačenjem investicija u ključnim oblastima kao što su energetika, transport i turizam, gdje neiskorišćeni potencijal može biti realizovan kroz saradnju sa zemljama BRIKS-a”, istakao je Đenadija.
On smatra da smanjenjem oslanjanja na EU-centričnu trgovinu i investicije, Srbija, BiH i Republika Srpska mogu postići veću ekonomsku autonomiju.
“Nova razvojna banka BRIKS-a može obezbijediti finansijska sredstva za veliki broj projekata koji bi inače teško dobili podršku u zapadno dominiranim finansijskim sistemima. Osim toga, naglasak BRIKS-a na uzajamnim koristima i poštovanju nacionalnog suvereniteta osigurava da ove saradnje budu oslobođene političkih uslova koji često prate zapadnu pomoć. Ovo partnerstvo ne samo da jača njihove ekonomije, već ih pozicionira kao aktivne učesnike u nastajućem multipolarnom svijetu”, naveo je Đenadija u autorskom tekstu koji je objavljen i na sajtu cdpirs.org.
