“Izvorni Dejton ili mirni razlaz u BiH”: I Dodik na tribini u Beogradu

27.05.2021. | 14:58

U Beogradu je održana tribina “Izvorni Dejton ili mirni razlaz u BiH” u Beogradu, kojoj je prisustvovao i srpski član i predsjedavajući Predsjedništva BiH Milorad Dodik.

“Republika će ostati koliko naši ljudi budu stajali iza jake političke koncepcije koja ide za tim da čuva Republiku Srpsku”, istakao je Dodik na tribini “Izvorni Dejton ili mirni razlaz” u Beogradu.

On smatra da je to opasna matrica, koja pravi problem situaciji i položaju Republike Srpske.

“Čuvao sam je 25 godina. Mislim da će se definitvno njen položaj riješiti u narednih deset godina i ispravno je da postane nezavisna i da se kao takva udruži sa Srbijom u nekom dogovorenom obliku. Granice nije potrebno mijenjati, ima entitetska koja je međunarodno potvrđena i priznata”, rekao je Dodik.

On je dodao da, kada je riječ o Brčko distriktu, supervizija nema razloga da se održava do danas, ali da tamo Amerikanci hoće da se pitaju.

Šef Predstavništva Republike Srpske u Srbiji Mlađen Cicović rekao je da je garancija mogućeg opstanka BiH samo puno poštovanje izvornog Dejtonskog sporazuma, odnosno slova Dejtona, a ne duha.

Cicović je naglasio da je Dejtonski sporazum, Aneksom četiri – Ustavom BiH, postavio dugotrajnu strukturu održivog političkog sistema u BiH, pa i najmanje insistiranje na bilo kojim i kakvim promjenama, po volji i hiru političkog Sarajeva i visokih predstavnika, ruši BiH i bio bi jak razlog za razlaz.

On je ukazao da je današnja tribina rezultat nastojanja da se i u Srbiji čuju razmišljanja i prijedlozi koji bi, možda, mogli da pomognu u pripremi platforme za razgovore sa predstavnicima Federacije BiH (FBiH) o budućnosti BiH – bez inostranih posrednika, kako je to početkom ovog mjeseca inicirala Narodna skupština Republike Srpske.

“Srpski akademici, profesori univerziteta, diplomate i politički analitičari koji su učestvovali na našim tribinama koje smo organizovali u dvije prethodne, a i ove godine, već su ponudili korisna razmišljanja i na nauci zasnovane argumentovane odgovore na mnoga pitanja u sferi odnosa Republike Srpske i FBiH i budućnosti BiH”, rekao je Cicović.

On je naglasio da današnju tribinu vidi i kao logičan nastavak dosadašnjih tribina i kao mogući najdirektniji odgovor na neka pitanja “od onih na koja odgovore treba da dà platforma za razgovore sa FBiH”.

Profesor Nenad Kecmanović poručio je da Republika Srpska treba da pokrene ravnopravan dijalog tri naroda o budućnosti BiH bez stranih posrednika i istakao da je “bolje sporazuman razvod, nego loš brak”.

On je na tribini “Izvorni Dejton ili mirni razlaz” u Beogradu rekao da je potrebno da se u BiH vodi dijalog i nauči lekcija iz 1992. godine, istakavši da rata ne bi ni bilo da je dijalog nastavljen.

“Nije li došao pravi trenutak da upravo Srpska, kada je najjača, pokrene ravnopravan dijalog tri naroda o budućnosti BiH, ali dijalog koji će se voditi u samoj BiH, bez instranih posrednika? Dijalog kakav nikada nije vođen u BiH. Bošnjaci i stranci prekinuli su ga priznanjem BiH. Treba da naučimo lekcije iz 1992. godine. Bolje je sporazuman razvod, nego loš brak”, poručio je on.

Kecmanović je ocijenio da se BiH svela na zajedničke organe u Sarajevu, u kojem se predstavnici entiteta i naroda uzajamno u svemu blokiraju, a da su, poslije 25 godina pritisaka takozvane međunarodne zajednice da revizijom Dejtona i ustavnim reformama reintegriše BiH, rezultati kontraproduktivni.

On je naglasio da postoje indikacije da SAD, od kojih su Bošnjaci očekivali da konačno nametnu “jedinstvenu Bosnu”, popuštaju u politici dodavanja gasa u pogrešnom smjeru.

Kecmanović je podsjetio na izjavu američkog državnog sekretara Entonija Blinkena da neće biti “Dejtona dva”, kao i na izjavu specijalnog izaslanika američkog državnog sekretara Metjua Palmera da “američka konjica neće dojahati da riješi stvari u BiH”.

“Anonimni non-pejperi i njihov promotor britanski istraživač Timoti Les, podstakli su u razmišljanja u suprotnom smjeru i izazvali paniku u bošnjačkim redovima. Istovremeno, Rusija se pridružila srpskom zahtjevu da inostrani protektorat napusti BiH i blokira izbor novog visokog predstavnika”, ukazao je Kecmanović.

Politički analitičar Aleksandar Pavić ocijenio je da je inicijativa rukovodstva Republike Srpske za pokretanje razgovora o budućnost BiH, imajući u vidu stanje u kojem se ta zemlja nalazi, prijeko potrebna, ali da, nažalost, predstavnici političkog Sarajeva neće pristati na njih, što je potvrdilo i Predsjedništvo SDA.

Pavić je naglasio da je sarajevska politika od samog početka jugoslovenske, a zatim i BiH krize jasna, odnosno da oni teže centralizaciji i dominaciji nad druga dva konstitutivna naroda i neće odstupiti od toga dok god imaju snažnu spoljnu podršku.

On je poručio da niko nema pravo da od Srpske traži da prihvati sudbinu vječitog tavorenja unutar jednog neuspjelog eksperimenta, samo zarad sarajevskih nerealnih ambicija i zapadnih geopolitičkih interesa.

Prema njegovim riječima, pošto je jasno da u Srpskoj postoji ubjedljiva većinska politička i narodna volja za što čvršćim povezivanjem sa Srbijom, na Beogradu i njegovim političkim strukturama je da tome maksimalno izađu u susret.

“Ne samo da bi se time ulila nova nada svim segmentima društva u Republici Srpskoj, već bi se i poslala poruka, na prvom mestu političkom Sarajevu. Konačno, na osnovu presedana ustanovljenog savetodavnim mišljenjem Međunarodnog suda pravde o Kosovu, i jednostrana deklaracija Srpske da se vraća izvornom Dejtonu bila bi u skladu sa međunarodnim pravom”, rekao je on.

Analitičar Zoran Milivojević ukazao je da zapadna alijansa region zapadnog Balkana, koji je zbog geostrateškog položaja i direktnog dodira sa njenim rivalima – Rusijom, Kinom, a onda i Turskom, Iranom, Ujedinjenim Arapskim Emiratima, smatra “svojom zonom uticaja”.

“U situaciji kada je drugi entitet – Federacija BiH na liniji `očekivanja` zapadne alijanse, to delovanje za tu alijansu dobija znatno jaču dimenziju i operativni značaj. Sve ovo duboko zadire u srpske interese identitetskog i održivog karaktera u čemu Republika Srpska ima strateški značaj. U tom smislu očuvanje Srpske postaje strateški aktuelno i suštinski važno za očuvanje srpskog korpusa i njegove izvorne interese na ovim prostorima”, naglasio je Milivojević.

Prema njegovim riječima, Dejton na kratak rok nema alternativu i jedina je formula koja se može u datom međunarodnom kontekstu politički i diplomatski, uz primjenu odgovarajućih ekonomskih i mehanizama meke moći, uspješno braniti.

“Ključno je institucionalno i ekonomsko jačanje Republike Srpske u strogim uslovima izvornog Dejtona i konstruktivno delovanje na liniji celine BiH, kao države dva entiteta i tri konstitutivna naroda. Politika `neizazivanja` i jedinstvo srpskog korpusa imaće sada i neposredno u narednom periodu ključni značaj za opstanak Srpske i uspješno zaokruživanje glavnih interesa srpskog korpusa na ovim prostorima”, smatra on.

Bivši diplomata Darko Tanasković je u svom izlaganju ukazao na karakterističan kontinuitet britanskog postavljanja prema zapadnom Balkanu, a posebno srpskom faktoru.

On je naglasio da se još 1993. godine u Kraljevskom institutu za međunarodne odnose osvjedočio u postojanje ideje o bitnom državno-teritorijalnom prekomponovanju Balkana, kao krajnjoj rezultanti raspada Jugoslavije, a potvrdu o opstajanju te linije dobio desatak godina kasnije od visokopozicioniranog britanskog diplomate akreditovanog pri Vatikanu.

“Sagledani u kontekstu tog kontinuiteta, stavovi koje u nekoliko radova saopštava Timoti Les ne deluju iznenađujuće, već sasvim logično. Novokomponovana dogma o nepromenljivosti granica na bivšem jugoslovenskom prostoru – Balkanu uopšte nije svojstvena jednoj uticajnoj struji u britanskoj /geo/politici”, rekao je on.

Novinar i sociolog Slobodan Reljić ocijenio je da se Srbi i Srbija vraćaju u ulogu ključnog igrača u regionu.

“Za promjene koje slijede – moramo da odaberemo aktivnu strategiju, a ne da pratimo igru Zapada. Dve osnovne činjenice su: naš pristup mora biti jedinstveno narodni nastup Srba i drugo, koliko god da je na nama kršeno međunarodno pravo, polazićemo od pravno utemeljenih minimuma – izvorni Dejtonski sporazum i Rezolucija 1244”, rekao je on.

Urednik “Novog standarda” Aleksandar Vujović smatra da je prijedlog razgovora o budućnosti BiH, koji je inicirala Narodna skupština Republike Srpske, iznuđen kao preduslov za rješavanje problema čije postojanje ne negira nijedna od tri strane u BiH.

Vujović je na tribini u Beogradu pod nazivom “Izvorni Dejton ili mirni razlaz u BiH” ocijenio je da je tajming inicijative dobar jer dolazi neposredno nakon što je ključni zagovornik unitarizacije BiH – bošnjačka politička elita – doživio neku vrstu otrežnjenja od iluzije da će od zapadnih sila imati veliki vjetar u leđa.

On je naglasio da je najmanji zajednički sadržalac o kojem mogu da se saglase politički akteri u BiH to da je ta država nefunkcionalna.

Profesor Univerziteta u Banjaluci Željko Budimir ukazao je na uticaj promjene strukture moći u međunarodnom sistemu na političke odnose u BiH.

“Dejtonska BiH, njena politička struktura, kao i proces `izgradnje države` nakon rata je krajnji politički ishod neoliberalnog ideološkog konstruktra na Balkanu”, rekao je on.

Budimir je napomenuo i da se “američka hegemonska unipolarnost u drugoj deceniji 21. vijeka postepeno transformiše u multipolarnost, tako da slabi struktura međunarodnog sistema unutar kojeg je nastala dejtonska BiH”.

Profesor geopolitke Srđan Perišić istakao je da je Republika Srpska zaustavila proces prenošenja nadležnosti sa entiteta na nivo vlasti BiH i da je to najznačajnija pojava tokom izrastanja multipolarnog poretka.

Perišić je podsjetio da je današnja BiH nastala međunarodnim sporazumom u Dejtonu u vremenu najveće moći SAD koje su bile svjetski hegemon i nosilac unipolarnog poretka, a da je struktura unipolarnosti nestabilno djelovala na BiH u periodu odmah poslije 1995. godine, pa do 2008. godine.

“To je period razgradnje Dejtonskog sporazuma i Ustava BiH radi stvaranja nove ustavne i političke strukture u BiH – suprotne dejtonskom rješenju”, ukazao je Perišić.

Prema njegovim riječima, usporavanje globalizacije, svjetska finansijska kriza, kao i nemogućnost SAD da ekonomski, vojno i politički obezbjeđuju globalizaciju i unipolarnost, uslovili su da je struktura međunarodnog poretka počela da se mijenja poslije 2008. godine.

“Pored toga, Rusija se vratila na svjetsku scenu kao jaka vojna, energetska i politička sila, a Kina je postigla ogromnu ekonomsku moć, a na regionalnim nivoima sve veći uticaj je Irana, Turske, Indije”, ukazao je on.

On je naveo da je političko prisustvo Rusije u BiH, kroz saradnju sa Republikom Srpskom intenzivo i različito od prethodnog unipolarnog perioda, kada Rusija nije bila prisutna.

Ambasador BiH u Hrvatskoj Aleksandar Vranješ ukazao je na odnos dijela javnosti Republike Srpske prema tezi o mirnom razlazu u BiH.

“Svjedoci smo da se dio javnosti Republike Srpske potpuno oglušio kada je riječ o pozivima na rat iz Sarajeva, sadržaju takozvanog non-pejpera, ali i o potencijalnoj raspravi o mirnom razdruživanju, kao i pokretanju inicijative za razgovor i dijalog između strana i konstitutivnih naroda o budućnosti BiH”, rekao je Vranješ.