Osnovati registar neprofitnih organizacija koje pomažu strani subjekti

23.09.2023. | 10:22

U skladu sa Nacrtom zakona o posebnom registru i javnosti rada neprofitnih organizacija, koji će biti razmatran na narednoj sjednici Narodne skupštine Republike Srpske, trebalo bi da se oformi poseban registar ovih organizacija osnovanih u Srpskoj koje finansijski ili na drugi način pomažu strani subjekti kao agente stranog uticaja.

U obrazloženju Nacrta zakona navodi se da bi ovim aktom trebalo da se urede uslovi i način obezbjeđenja javnosti rada neprofitnih organizacija, te propišu druga pitanja u vezi sa njihovim djelovanjem kako bi bilo što transparentnije.

“Jedan od razloga usvajanja ovog akta jeste to da do danas posebnim zakonom nije uređena oblast javnosti rada neprofitnih organizacija, njihovo političko djelovanje, objavljivanje finansijskih izvještaja, vođenje poslovnih knjiga, kao i nadzor nad zakonitošću rada i ostale odredbe o radu neprofitnih organizacija”, navodi se u tekstu Nacrta zakona.

U obrazloženju se podsjeća da je Zakon o udruženjima i fondacijama Republike Srpske uredio pitanja osnivanja, postupak registracije, unutrašnju organizaciju i prestanak rada, s tim da oblast javnosti rada nije regulisao.

“Nepostojanjem zakona kojim se propisuje oblast javnosti rada neprofitnih organizacija, njihovo političko djelovanje, objavljivanje finansijskih izvještaja, vođenje poslovnih knjiga, kao i nadzor nad zakonitošću rada i ostale odredbe o radu neprofitnih organizacija, stvaraju se pretpostavke za urušavanje pravnog sistema i ustavnog uređenja Srpske i čine štetne posljedice na rad organa i organizacija Republike”, navodi se u obrazloženju.

Nacrtom zakona propisuje se osnivanje registra neprofitnih organizacija u koji se upisuju podaci – ime, prezime i adresa, odnosno naziv i sjedište osnivača, osnivački akt i rješenje o upisu izdato od nadležnog organa, te statut i organi neprofitne organizacije.

Propisuje se da registar neprofitnih organizacija vodi Ministarstvo pravde Republike Srpske, kao i šta se u smislu ovog zakona smatra tom organizacijom, stranim subjektom, vladom druge države i stranom političkom strankom.

“Tako se pod neprofitnim organizacijama podrazumijevaju udruženja i fondacije, kao i strane i međunarodne nevladine organizacije osnovane i registrovane u Republici Srpskoj u skladu sa Zakonom o udruženjima i fondacijama Srpske, koje u cijelosti ili djelimično finansiraju druge države, njihovi organi ili njihovi ovlašteni zastupnici, međunarodne i strane organizacije, strani državljani ili registrovane nevladine organizacije koje se finansiraju iz inostranstva”, navodi se u obrazloženju.

Pod stranim subjektom podrazumijeva se vlada, izvršni organ druge države ili strana politička stranka, fizičko lice koje nema državljanstvo BiH i prebivalište u BiH ili pravno lice ili grupa pravnih lica koja je organizovana po propisima druge države ili koja ima sjedište u drugoj državi.

“Vlada druge države označava izvršni organ vlasti svake države, osim BiH, a strana politička stranka označava svaku političku stranku registrovanu po propisima druge države”, ističe se u obrazloženju.

Odredbama navedenog akta se propisuje i šta se smatra političkim djelovanjem i političkim aktivnostima neprofitnih organizacija.

Pod političkim djelovanjem podrazumijeva se učešće u predizbornoj kampanji političkih stranaka i kandidata, prikupljanje sredstava za političke stranke i kandidate, finansiranje kandidata, odnosno političkih stranaka i sprovođenje političke aktivnosti s ciljem formiranja javnog mnjenja radi postizanja političkih ciljeva, a politička aktivnost označava svaku aktivnost prema organima, institucijama ili izabranim predstavnicima Srpske ili predstavnicima Srpske u institucijama BiH u smislu formulisanja usvajanja ili izmjene propisa i politike Republike ili u smislu političkog i javnog interesa.

“Neprofitnim organizacijama nije dozvoljeno obavljanje političke aktivnosti niti političko djelovanje”, navodi se u tekstu Nacrta zakona.

Odredbama ovog nacrta zakona se propisuje da se političkim djelovanjem u smislu ovog zakona ne smatra djelovanje u oblasti nauke, kulture, socijalne i zdravstvene zaštite, sporta, zaštite potrošača, zaštite prava nacionalnih manjina i lica sa invaliditetom, zaštite životne sredine, borbe protiv korupcije, filantropije, volonterstva i informisanja.

Takođe, propisuje se da je neprofitna organizacija obavezna Ministarstvu pravde Srpske dostaviti polugodišnji i godišnji finansijski izvještaj sa naznakom uplatioca, visine doznačenih sredstava, vrste i iznosa naknade i prihoda izraženih u novcu ili drugoj vrijednosti, kao i izvještaj o utrošku sredstava.

Ministarstvo pravde s ciljem vršenja inspekcijskog nadzora finansijski izvještaj dostavlja Poreskoj upravi, a propisuje se da nadzor nad zakonitošću rada neprofitne organizacije vrši nadležni inspekcijski organ.

“Propisuje se da u slučaju da neprofitna organizacija u svom djelovanju postupa suprotno Ustavu Srpske i propisima Republike na štetu individualnih i drugih prava građana ili podstiče na nasilje, koristi govor mržnje ili podstiče vjersku ili drugu netrpeljivost s ciljem postizanja političkih ciljeva ili ukoliko Poreska uprava utvrdi nepravilnosti u finansijskom poslovanju, Ministarstvo pravde pokreće postupak za zabranu obavljanja rada, kao i postupak protiv odgovornih lica u skladu sa Krivičnim zakonikom Srpske”, navodi se u obrazloženju ovog nacrta zakona.

Naredna sjednica Narodne skupštine biće održana u utorak, 26. septembra.