Šta donosi zakon o zaštiti jezika u Srpskoj: Evo gdje sve ćirilica postaje obavezna

27.08.2021. | 08:57

Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić predao je juče u Beogradu srpskom članu Predsjedništva BiH Miloradu Dodiku prednacrt zajedničkog zakona o zaštiti srpskog jezika i ćiriličnog pisma koji bi trebalo da usvoje skupštine Srbije i Republike Srpske na Dan nacionalnog jedinstva 15. septembra.

Vučić je povodom toga istakao da se sa Dodikom saglasio da je saradnja Srbije i Republike Srpske izuzetna na svim nivoima i da srpski narod ne smije sebi da dozvoli bilo kakve sukobe i povratak u prošla vremena.

“Naše zajedništvo i jedinstveno delovanje na polju ekonomije, kulture, obrazovanja, istorijskog sećanja nijednog trenutka ne smije biti dovedeno u pitanje”, poručio je Vučić ističući da je sa Dodikom vodio suštinske razgovore o budućnosti cijelog regiona.

Puni naziv predloženog zakonskog akta u koji je “Glas Srpske” imao uvid je Zakon o upotrebi srpskog jezika u javnom životu i zaštiti i očuvanju ćiriličnog pisma. Taj zakon kreiran je u formi nacrta namijenjenog Narodnoj skupštini Srbije koji treba da posluži kao osnov za izradu istovjetnog zakona u Republici Srpskoj.

Prema tom zakonu, predviđeno je da se srpski jezik i ćirilično pismo, kao matično pismo obavezno upotrebljava u radu državnih organa, gradova i opština, ustanova, javnih preduzeća i javnih službi, profesionalnih i strukovnih udruženja na nacionalnom i međunarodnom nivou, te javnih medijskih ustanova i drugih organizacija kad vrše poslove kojima se uređuje službena upotreba jezika i pisama, kao i da se rad u oblasti obrazovanja ostvaruje na srpskom jeziku i ćirilici.

Obavezna upotreba srpskog jezika i ćiriličnog pisma, navodi se dalje, obuhvata i pravni promet i uključuje i ispisivanje naziva, sjedišta, djelatnosti, naziva robe i usluga, uputstava za upotrebu, informacija o svojstvima robe i usluga, garancijskih uslova, ponuda, faktura, računa i potvrda.

“Kulturne i druge manifestacije koje se finansiraju ili sufinansiraju iz javnih sredstava moraju imati logo ispisan na ćiriličnom pismu”, predviđa zakon.

Pored toga, predviđeno je i osnivanje savjeta za srpski jezik sa zadatkom da prati i analizira stanje u oblasti upotrebe srpskog jezika u javnom životu i sprovođenja mjera radi zaštite i očuvanja ćiriličnog pisma i daje preporuke, prijedloge i stručna mišljenja radi unapređenja tog stanja. Zakon predviđa i da se mogu ustanoviti poreske i druge administrativne olakšice za privredne i druge subjekte koji u svom poslovanju koriste ćirilično pismo, što uključuje i korišćenje tog pisma u elektronskim medijima i prilikom izdavanja štampanih glasila.

Predsjednica Udruženja lektora Republike Srpske Aleksandra Savić kaže da je zakon dobro osmišljen zato što govori o “zakonu o očuvanju i zaštiti ćiriličnog pisma”, a ne o “zakonu o upotrebi ćirilice”, ali ističe da će problem biti u praksi u Republici Srpskoj.

“Postoji razlika u ustavima ovih zemalja, jer je u Srbiji službeni jezik srpski, a pismo ćirilično, dok u Srpskoj status službenog pisma imaju i ćirilica i latinica. Rješenje za taj problem u Republici Srpskoj može da bude formulacija ‘kad god se radi o srpskom jeziku, obavezna je upotreba ćirilice’”, kaže Savićeva.

Ona pozdravlja predviđene olakšice za privredne subjekte budući da bi neke promjene naziva i dokumenata podrazumijevale dugotrajniji i skuplji proces.

“Interesantan je dio u zakonu koji se zalaže za poštovanje dijalekatske različitosti, što do sada nije bio slučaj. Normativisti su se zalagali za ujednačen izraz, poštovanje akcenatskog standarda, a sada pozdravljaju različitost, što je veliki korak i jako pohvalno”, kaže Savićeva.

Ona ističe da ostaje veliko pitanje latinice koja je, kako kaže, sastavni dio naše kulture i ne treba je isključiti.

Izuzeci

Obavezna upotreba jezika i pisma ne odnosi se na privatnu komunikaciju koja isključuje kontekst obavezne upotrebe jezika i pisma, pisanje i upotrebu ličnih imena, dvojezične publikacije, knjige i kompjuterske programe (osim njihovih opisa i uputstava), prihvaćenu naučnu i tehničku terminologiju, naučna i umjetnička djela, naučnu i obrazovnu djelatnost škola na stranim jezicima, dvojezičkih škola, kurseva stranih jezika, u skladu sa posebnim propisima, te marke proizvođača i robe i oznake porijekla robe i usluga.