“Bilo je to u nekoj zemlji seljaka na brdovitom Balkanu”: Godišnjica masovnog strijeljanje Srba i Јevreja

21.10.2021. | 07:36

Na današnji dan 1941. godine Nijemci su izvršili najveće strijeljanje Srba i Јevreja u Kragujevcu kada su pred streljački vod izveli oko 3.000 ljudi, među kojima su bili i učenici i profesori tamošnje gimnazije.

Strijeljanje je počelo u 7.00 časova, a završeno je u 14.00. Među žrtvama ovog zločina bili su učenici i profesori gimnazije, šegrti, čistači obuće…

Јedan od profesora, zagrlio je učenika koji je stajao pored njega i, prije nego što su ga meci izrešetali, izgovorio je: “Pucajte, ja i dalje držim čas!”.

Ovo masovno strijeljanje odmazda je za pogibiju deset njemačkih vojnika u napadu partizana 16. oktobra 1941. na Treći bataljon 749. pješadijskog puka Vermahta. Za njih 10, ubijeno oko je 3.000 stanovnika Kragujevca i okolnih mjesta.

Prva masovna strijeljanja Nijemci su izvršili u okolini Kragujevca 19. oktobra 1941. godine kada su u selu Grošnica likvidirali 234 osobe srpske nacionalnosti.

Istog dana Nijemci su na prepad okupili 109 osoba u selu Maršić. Tada su strijeljali 103 Srbina, dok ih je šest preživjelo. U selu Mečkovac (danas Ilićevo) likvidirali su 75 Srba.

Sutradan, 20. oktobra 1941. godine Nijemci su na strijeljanje izveli dvije grupe civila – prvo su pobili 66 osoba, među kojima je najviše bilo Јevreja, a potom i grupu od 53 osobe.

Pjesnikinja Desanka Maksimović, nakon što je prikupila detalje masakra u Kragujevcu, napisala je pjesmu “Krvava bajka”, koja je objavljena tek nakon rata, a dio ove poeme glasi: “Bilo je to u nekoj zemlji seljaka na brdovitom Balkanu, umrla je mučeničkom smrću četa đaka u jednom danu. Iste su godine svi bili rođeni, isto su im tekli školski dani, na iste svečanosti zajedno su vođeni, od istih bolesti svi pelcovani, i svi umrli u istom danu…”.

U znak sjećanja na nedužne žrtve podignut je Spomen-park “Kragujevački oktobar”, a kod spomenika strijeljanim đacima i profesorima u kragujevačkim Šumaricama tradicionalno se održava manifestacija “Veliki školski čas”.