Protestno pismo Francuskoj i Njemačkoj: Vratite spomenik i izvinite se Srbiji!

17.11.2023. | 11:37

Više stručnjaka i predavača na domaćim i stranim univerzitetima uputilo je danas protestno pismo ambasadama Francuske i Nemačke u Beogradu.

Pismo je takođe upućeno i Prištini, ali i ministarstvima spoljnih Francuske i Njemačke, a u njemu se zahtijeva da se spomenik posvećen srpskim vojnicima, koji je bio na vojničkom groblju u Prištini, momentalno vrati, prenosi B92.

Potpisnici pisma apeluju da se spomen-ploča momentalno vrati na njeno prvobitno mjesto, bez odlaganja, da se uputi izvinjenje javnosti u Srbiji i potomcima palih vojnika, koji se nalaze i među potpisnicima ovog pisma.

Potpisnici pisma, među kojima su genetičar Miodrag Stojković, vanredni profesor na Karnegi Melon Univerzitetu u Pitsburgu Aleksandar Kavčić, docent na Univerzitetu u Jorku Slobodan Tomić, istraživač saradnik u Institutu za srpsku kulturu Priština-Leposavić Petar Ristanović, docent na Fakultetu političkih nauka u Beogradu Milan Krstić i mnogi drugi, naveli su da su „duboko uznemireni viješću da je, na inicijativu ambasade Francuske i Njemačke u Prištini, izmješten spomenik na vojničkom groblju u Prištini posvećen srpskim vojnicima koji su stradali tokom Balkanskih ratova i Prvog svjetskog rata“.

– Ovaj čin je neprihvatljiv, predstavlja reviziju istorije i izraz je nepoštovanja prema stradalim savezničkim vojnicima. Ovaj postupak je i u suprotnosti sa evropskim vrednostima – njime se narušava pravo na dostojanstveno odavanje počasti i negovanje uspomena na one koji su se borili za mir i slobodu u Evropi – ističe se u pismu, prenio je list Danas pisanje Foneta.

Takođe, postoji i peticija za vraćanje spomenika palim arpskim vojnicima u ratovima 1912-1918. na groblju u Prištini koja trenutno ima više od 3.000 potpisa.

Advokat i stručnjak za ljudska prava Milan Antonijević je rekao da peticija, koju je pokrenuo koordinator Radne grupe Nacionalnog konventa o EU za poglavlje 35 Dragiša Mijačić, sa jedne strane pokazuje broj onih koji su direktno podržali vraćanje spomenika, ali je ukazao da tu treba dodati i sve one koji su preko društvenih mreža uputili podršku da se to i uradi.

-Ogroman broj ljudi koji je ovu peticiju video i podelio govori o tome da postoji spremnost građana da pokrenu ovo pitanje, da je spremnost postojala u trenutku kada je ova ploča sa prištinskog pravoslavnog groblja uklonjena – rekao je Antonijević.

-S obzirom da imamo prvo pojašnjenje francuske ambasade u Prištini, koje zaista nije bilo prilično zadovoljavajuće, već smo svi nastavili da govorimo o tome da bi bilo neophodno sve vratiti u predjašnje stanje, taj broj nije toliko bitan, čini mi se, već je očigledno pažnja medija s jedne strane podignuta. Mislim da je i francuska ambasada shvatila osetljivost ovog pitanja, na šta smo ukazivali i mi kroz peticiju – rekao je Antonijević.

Prema njegovim riječima, očigledno postoji razumijevanje za to da je postupkom uklanjanja spomen ploče ambasada Francuske izašla iz “okvira u kojima bi trebalo da bude”.

Spomenik srpskim vojnicima poginulim u Balkanskim i Prvom svjetskom ratu nalazi se na pravoslavnom groblju u Prištini, na mjestu gdje su sahranjeni srpski vojnici stradali tokom Prvog svjetskog rata.

Na fotografijama koje su objavile ambasade Francuske i Nemačke u Prištini sa obeležavanja 11. novembra, Dana primirja, videlo se da je na mestu gde je nekada bio spomenik posvećen srpskim vojnicima sada spomen-ploča posvećena francuskim vojnicima stradalim na KiM, a da je spomen ploča posvećena srpskim vojnicima pomerena sa strane.

Pomjeranje spomen obilježja srpskim vojnicima izazvalo je oštre reakcije, a ambasade Francuske i Njemačke su potom u zajedničkom saopštenju priznale da je spomenik izmješten na njihovu inicijativu, objašnjavajući taj potez time što je posljednjih godina, posebno 2022., zajednička francusko-njemačka ceremonija bila, kako je navedeno, “okaljana kontroverzom u pojedinim medijima na Kosovu oko prisustva stele na kojoj se odaje počast srpskim vojnicima koji su poginuli između 1912. i 1918.”

Eparhija raško-prizrenska izrazila je duboku zabrinutost povodom izmještanja spomen ploče srpskim vojnicima, ističući da ni srpska zajednica, koja to groblje koristi, ni Eparhija raško-prizrenska, koja se duhovno stara o pravoslavnim grobljima na Kosovu i Metohiji, nisu bili konsultovani o izmještanju spomen ploče oslobodiocima u Prvom svjetskom ratu.

Eparhija je istakla da je na taj način ne samo ponovo iskazano nepoštovanje prema jednom spomen obilježju na pravoslavnom groblju na Kosovu i Meothiji, već se prekrajanjem istorije pokušavaju zamagliti nesporne istine o učešću i istorijskoj ulozi srpskog naroda na ovim prostorima.

Pomjeranje spomenika osudili su i Kancelarija za KiM i Srpska lista.

Ambasada Francuske u Prištini saopštila je potom da će razmotriti, kako je navela, “tehničke mogućnosti” da izmješteni spomenik srpskim vojnicima na pravoslavnom groblju u Prištini bude vraćen na prvobitno mjesto.