Bajden proširio mogućnosti za izricanje sankcija na Zapadnom Balkanu

08.01.2025. | 23:13

Odlazeći predsjednik SAD, Džo Bajden, izmijenio je 8. januara uredbu (EO 14033) kojom je u junu 2021. godine proširio ovlašćenja za sankcionisanje na Zapadnom Balkanu.

Među najvažnijim izmjenama su da će sankcijama biti obuhvaćeni supružnici i odrasla djeca sankcionisanih osoba, zatim lideri ili članovi – vladinih ili poslovnih – entiteta pod sankcijama, kao i oni koji pod čijom su kontrolom sankcionisane osobe ili entiteti.

Ubuduće, razlog za sankcije će biti i pokušaj da se učestvuje u korupciji, ugrožavanju stabilnosti ili narušavanju teritorijalnog integriteta.

Bajden je 2021. godine kao razloge za sankcije naveo podrivanje poslijeratnih sporazuma i institucija nakon raspada bivše Jugoslavije, ali i „raširenu korupciju u vladama i institucijama Zapadnog Balkana“, piše Glas Amerike.

Sankcionisanim osobama su, između ostalog, blokirana sva imovina i finansijski interesi u SAD, kao i transakcije sa američkim državljanima i biznisima.

Sankcije po ovom osnovu izriče Kancelarija za kontrolu strane imovine Sekretarijata za finansije SAD (OFAC), u konsultacijama sa Stejt departmentom.

OFAC u ovom trenutku, na osnovu uredbe 14033, ima izrečene 62 sankcije fizičkim i pravnim licima iz Bosne i Hercegovine, Srbije, Crne Gore, Sjeverne Makedonije i Albanije, uključujući predsjednika Republike Srpske, Milorada Dodika i članove njegove porodice, potpredsjednika Vlade Srbije, Aleksandra Vulina, bivšeg premijera Sjeverne Makedonije, Nikolu Gruevskog i druge.

Kao jedna od najuočljivijih današnjih promjena, sankcije će ubuduće moći da se izriču ne samo onima koji direktno ili indirektno ugrožavaju mir, bezbjednost, stabilnost, teritorijalni integritet, demokratske procese i institucije zemalja Zapadnog Balkana, već i onima koji „pokušavaju da se uključe“ ili učestvuju u razvoju takvih aktivnosti.

Ista promjena se odnosi i na narušavanje i ugrožavanje sporazuma kao što su Dejtonski mirovni sporazum ili Ohridski sporazum, pa i odluka ili zaključaka institucija poput Veća za implementaciju mira u BiH ili Međunarodnog krivičnog tribunala za bivšu Jugoslaviju.

Najznačajnije izmjene u uredbi se odnose na dodavanje tri nova člana.

Prema članu 6, sankcije će se ubuduće odnositi i na „lidere, zvaničnike ili članove entiteta, uključujući i vladinih entiteta, koji su učestvovali ili pokušavaju da učestvuju“ u ugrožavanju mira i stabilnosti, korupciji i drugim već pobrojanim aktivnostima, „ili čija su imovina i učešće u imovini blokirani u skladu sa ovom uredbom“.

U članu 9 se navodi da će sankcije moći da se izriču i onima koji „poseduju ili kontrolišu, direktno ili indirektno, bilo koju osobu čija su imovina ili udeo u imovini blokirani“.

Član 10 pojašnjava da će sankcijama biti obuhvaćani i „supružnici ili odrasla djeca bilo koje osobe čija su imovina ili udneli u imovini blokirani“.

Iz Bijele kuće su naveli da su današnje izmjene nastale „u kontekstu događaja na Zapadnom Balkanu, uključujući kontinuirane pokušaje pojedinaca da ugrožavaju suverenitet i teritorijalni integritet zapadnobalkaskih nacija“, kao i ugrožavanje poslijeratnih sporazuma i „značajnu korupciju koja podriva vladavinu prava“.

Bajden je o izmjenama obavijestio i Kongres SAD.