Fico položio zakletvu, pa već povukao poteze koji narušavaju jedinstvo EU

04.11.2023. | 22:35

Prije nešto više od nedjelju dana novi premijer Slovačke postao je Robert Fico – lider ljevice i nekadašnji populistički predsjednik vlade.

Njegova partija SMER pobijedila je liberalnu, zapadno orijentisanu Progresivnu Slovačku sa skoro sedam procenata razlike na parlamentarnim izborima, a pitanje koje se u odmah nametnulo bilo je da li Bratislavu očekuju promjene kada je riječ o spoljnoj politici. Neki Ficovi prvi potezi ukazali su da je odgovor potvrdan.

Izbori u Slovačkoj održani su 30. septembra i, kako je pisao AP, bili su test za podršku te male zemlje susjednoj Ukrajini u ratu sa Rusijom. Za potencijalnu Ficovu pobjedu govorilo se da bi mogla da naruši krhko jedinstvo u Evropskoj uniji i NATO. I zaista, Fico nije časio časa da ispuni neka svoja predizborna obećanja.

Fico je, naime, kampanju bazirao na proruskim i antiameričkim porukama, a jedna od prvih odluka kao novog premijera glasila je da Slovačka neće podržati dodatnu vojnu pomoć Ukrajini, niti dodatne sankcije Rusiji. Govorio je da će učiniti spoljnu politiku nezavisnom od partnera EU i Vašingtona i zaustaviti migrante koji žele da dođu u Zapadnu Evropu.

On je pohvalio premijera susjedne Mađarske Viktora Orbana kao političara koji brani interese svoje zemlje i mogao bi da sklopi savez sa njim tamo gde su njihovi interesi usklađeni.

Ipak, iako je kritikovao Brisel i SAD, Fico je u više navrata govorio da nema namjeru da ukloni Slovačku iz Evropske unije i vojnog saveza NATO.

Fico je, podsjetimo, ostavku na mjestu premijera podnio 2018. godine usred masovnih protesta protiv korupcije nakon što su ubijeni novinar Jan Kuciak i njegova partnerka Martina Kusnirova.

Stopirana vojna pomoć Ukrajini

Centralnoevropska zemlja sa 5,4 miliona stanovnika bila je posebno važna pošto je bila prva članica NATO koja je Ukrajini isporučila borbene avione.

Prema podacima njemačkog instituta Kil, Slovačka je obećala 680 miliona evra ukupne državne podrške Ukrajini do jula 2023. To Slovačku svrstava među zemlje sa najvećom državnom podrškom Ukrajini po BDP, iza Norveške, baltičkih država, Danske i Poljske.

Ipak, predizborno obećanje koje je ispunio i odluka koju je donio gotovo odmah po polaganju zakletve, izazvala je zabrinutost zbog pukotina u podršci Zapada Kijevu.

Slovački politikolog Branislav Kovačik rekao je za AFP da Ukrajini “neće nedostajati obim (pomoći) koju je pružila Slovačka”, ali je dodao da “svaki gubitak jedinstva i podrške ima simbolično značenje”.

Nekada bliske veze Ukrajine i sa susjednom Poljskom takođe su od nedavno u padu.

Nakon pobjede njegove stranke, Fico je rekao da “ljudi u Slovačkoj imaju veće probleme od (bavljenja) Ukrajnom” i pozvao na mirovne pregovore jer “dalja ubistva nikome neće pomoći”.

Uoči opštih izbora u Poljskoj prošlog meseca, Varšava je saopštila da će ograničiti isporuku oružja Kijevu jer joj je potrebno da izgradi sopstvenu vojsku.

Govoreći u UN u to vrijeme, ukrajinski predsjednik Volodimir Zelenski je govorio da neke zemlje EU “glume solidarnost” i time “indirektno podržavaju Rusiju”.

Ficov koalicioni partner, krajnje desničarska Slovačka nacionalna partija (SNS), izrazila je jasnu prorusku liniju. Predsedavajući Andrej Danko je u julu rekao da teritorije u Ukrajini koje je okupirala Rusija nisu “istorijski ukrajinske”. Ruskom ministru spoljnih poslova Sergeju Lavrovu se takođe obratio sa “moj dragi prijatelju”.

Slovačka je jedna od najproruskih zemalja u Evropskoj uniji, prema istraživačkom centru Globsec iz Bratislave.

“Uvjerenje ispitanika da je Rusija odgovorna za rat u Ukrajini iznosi samo 40 odsto, pri čemu je većina pala na narative dezinformacija, okrivljujući Ukrajinu ili Zapad”, navodi se u izvještaju za 2023.