Gotovo pola Kanađana želi da uđe u EU: Da li je to uopšte moguće?

31.03.2025. | 13:29

Anketa britanskog portala Prospect pokazala je da 44% Kanađana podržava ideju da se Kanada pridruži Evropskoj uniji.

Iako je to u realnosti malo vjerovatno, britanski portal Prospect, specijalizovan za analize iz oblasti politike, društva i međunarodnih odnosa, zapitao se: šta bi se dogodilo ako bi takva ideja u Kanadi dobila stabilnu većinu i ako bi zemlja formalno podnijela zahtjev za članstvo?

Polazna tačka bio bi član 49. Ugovora o Evropskoj uniji – odredba koja je pandan poznatijem članu 50, osnovu za Brexit.

Član 49. propisuje: “Svaka evropska država koja poštuje vrijednosti iz člana 2. i obaveže se da ih promoviše može podnijeti zahtjev za članstvo u Uniji. O zahtjevu se obaviještavaju Evropski parlament i nacionalni parlamenti. Država kandidat upućuje zahtjev Savjetu, koji odlučuje jednoglasno nakon konsultacija sa Komisijom i uz saglasnost Evropskog parlamenta.”

Član se poziva na vrijednosti iz člana 2, koji ističe: “Unija se zasniva na vrijednostima poštovanja ljudskog dostojanstva, slobode, demokratije, jednakosti, vladavine prava i ljudskih prava, uključujući prava manjina.”

Kako podsjeća profesor Siv Pirs, u preambuli Ugovora o EU dodatno se spominju termini poput “kontinent Evropa”, “evropska integracija” i “narodi Evrope”.

Sve to sugeriše da članstvo u EU pripada samo evropskim državama. Međutim, šta tačno znači biti “evropska država”?

Ako se najprije zapitamo šta je “evropska država”, jasno je da to ne mora nužno značiti državu koja se nalazi isključivo na evropskom kontinentu, piše Index.hr, prenosi Nova.

Primjera radi: Grenland je, preko Danske, bio dio Evropske ekonomske zajednice do 1985. godine, iako se nalazi u Sjevernoj Americi. Kipar je punopravna članica EU, iako se geografski često svrstava u zapadnu Aziju.

EU priznaje prekomorske teritorije kao dijelove Unije, uključujući Sen Pjer i Mikelon, arhipelag blizu obale Kanade.

Dakle, biti “evropski” možda nije samo geografsko pitanje, već i pitanje identiteta.

Pokušaj pridruživanja EU nije bez presedana, ali je uglavnom odbijan. Maroko je ranije pokušao da se priključi Evropskoj ekonomskoj zajednici, ali je odbijen uz obrazloženje da nije evropska država. Međutim, Turska je ušla u dugotrajan proces pridruživanja, iako se najveći dio njene teritorije nalazi van Evrope.

Odgovor, dakle, nije pravni, već politički. Kada bi Kanada ozbiljno željela da postane članica EU i ako bi države članice i institucije EU podržale taj potez, put bi se vjerovatno našao.

Pojam “evropska država” mogao bi se široko tumačiti ili bi se čak mogli promijeniti ugovori EU. Glavno pitanje nije da li Kanada može ući u EU, već da li bi joj to ekonomski i politički odgovaralo.

Kanada bi morala da ispuni Kopenhaške kriterijume, što uključuje prilagođavanje svog zakonodavstva i institucija pravilima EU.

Morala bi se pridružiti jedinstvenom tržištu i carinskoj uniji i barem načelno prihvatiti evro.

Geografski i ekonomski, SAD je glavni trgovinski partner Kanade, što bi moglo biti prepreka pridruživanju EU.

Prospect predlaže alternativu – stvaranje novog političko-ekonomskog entiteta koji bi povezao: EU, Kanadu, Veliku Britaniju, Norvešku, Island, Grenland.

Ovaj blok ne bi bio dio formalnih ugovora EU, ali bi ga nadopunjavao, omogućavajući tjesniju ekonomsku i političku saradnju između ovih zemalja. U tom slučaju, više ne bi bilo važno ko se zvanično smatra dijelom Evrope, a ko ne.