Klima, poreske stope, vakcine: Ovo su najbitnije stavke sa samita G20

01.11.2021. | 19:01

Sastajući se lično prvi put za dvije godine, lideri G20 su imali punu agendu uključujući klimatske promjene, pandemiju kovida, značajan poreski sporazum i brige o globalnoj ekonomiji.

Evo rezimea onoga što su se dogovorili:

Nulta emisija ugljenika oko sredine vijeka

Lideri Grupe 20 u nedjelju su se kompromisno obavezali da će postići nultu emisiju ugljenika “do ili oko sredine vijeka”, na kraju dvodnevnog samita u Rimu koji je trebalo da postavi temelje za UN-ovu konferenciju o klimi u Glazgovu.

Prema konačnom saopštenju, lideri grupe 20 industrijski najrazvijenijih zemalja svijeta i zemalja u razvoju složili su se da ukinu i javno finansiranje proizvodnje električne energije na ugalj van njihovih zemalja, ali nisu postavili cilj za postepeno izbacivanje uglja, što je jasan znak za najveće zagađivače ugljem, Kinu i Indiju.

Grupa 20 zemalja, koje su odgovorne za više od tri četvrtine emitovanja štetnih gasova koji izazivaju efekat staklene bašte, tražila je zajednički jezik i čvrste obaveze o tome kako da smanje emisije, istovremeno pomažući siromašnim zemljama da se izbore sa uticajem porasta temperature.

Pregovarači Grupe 20 radili su tokom noći, a razgovori su nastavljeni u nedjelju ujutru sa nadom da će postići konsenzus oko konačnog saopštenja, izjavila su dva evropska zvaničnika, želeći da ostanu anonimni, prenosi Beta pozivajući se na AP. Italijanski premijer Mario Dragi rekao je liderima na završnim radnim sesijama da je potrebno zacrtati dugoročne ciljeve i napraviti kratkoročne promjene za postizanje tih ciljeva.

“Moramo ubrzati postepeno ukidanje uglja i više ulagati u obnovljive izvore energije. Takođe moramo da se pobrinemo da mudro koristimo raspoložive resurse, što znači da bi trebalo da budemo u stanju da prilagodimo naše tehnologije, a i naš životni stil ovom novom svijetu”, rekao je italijanski premijer.

Francuski zvaničnik je rekao da su lideri postigli dogovor o još uvijek neispunjenom cilju da se godišnje obezbijedi 100 milijardi dolara za pomoć siromašnijim zemljama da se izbore sa posljedicama klimatskih promjena, kao i o zajedničkom cilju da globalno zagrijavanje ne pređe 1,5 stepeni Celzijusa, prenosi Srpskainfo.

Prelomna tačka bio je rok za postizanje neutralnosti ugljenika. Domaćin Italija je priznala da je jedino bilo moguće postići dogovor o nultoj emisiji štetnih gasova do “sredine vijeka”, ali ne i do koje godine konkretno.

Budućnost uglja, ključnog izvora emisije gasova sa efektom staklene bašte, bila je jedna od najtežih stvari oko kojih se G20 slažu.

Zapadne zemlje su se distancirale od finansiranja proizvodnje uglja u zemljama u razvoju, a velike azijske ekonomije sada rade isto: kineski predsjednik Si Đinping je prošlog mjeseca na Generalnoj skupštini UN najavio da će Peking prestati da finansira takve projekte, a Japan i Južna Koreja su učinili slično ranije tokom godine.

Kina, međutim, nije odredila krajnji datum za prestanak izgradnje elektrana na ugalj kod kuće.

Ugalj je i dalje glavni kineski izvor za proizvodnju električne energije.

Uvođenje minimalne poreske stope

Lideri Grupe 20 najrazvijenijih ekonomija svijeta jednoglasno su u subotu podržali uvođenje globalne minimalne poreske stope, koja ima za cilj da spriječi da velike korporacije skrivaju profit u poreskim rajevima.

Ministri finansija država članica G20 pre nekoliko mjeseci dogovorili su se da minimalna poreska stopa bude 15 odsto, tako da je formalno odobrenje na samitu u Rimu bilo očekivano, ukazuje AP.

Ipak, riječ je o istorijskom dogovoru o reformi međunarodnog poreskog sistema koji bi trebalo da ukine poreske rajeve uvođenjem minimalnog korporativnog poreza od 15 odsto na profit multinacionalnih kompanija, ocjenjuje Rojters.

Dogovor je početkom oktobra postiglo 136 zemalja koje s više od 90 odsto učestvuju u svetskom BDP-u, pod okriljem Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD). Reforma treba da omogući ovim zemljama da, zahvaljujući ovom minimalnom porezu, ostvare dodatnu zaradu od nekih 150 milijardi dolara.

Dio dogovora je u tome da dio poreza na dobit multinacionalne kompanije plaćaju u zemlji u kojoj ostvaruju dobit, odnosno da porez više ne plaćaju u zemlji u kojoj su zvanično registrirovane.

Predjsednik SAD Džo Bajden koji je predlagao da minimalna poreska stopa bude 21 odsto, ipak je izrazio zadovoljstvo usvojenim prijedlogom, prenosi AP.

“Ovdje na samitu G20, lideri koji predstavljaju 80 odsto svjetskog BDP, jasno su dali svoju podršku snažnom glonalnom minimalnom porezu. To je više od dogovora o porezu. To je diplomatija koja preoblikuje našu globalnu ekonomiju i koristi našim građanima”, naveo je Bajden na Tviteru.

Više vakcina za siromašnije države

Lideri G20 su se u Rimu dogovorili i oko davanja većeg broja vakcina protiv korona virusa siromašnijim državama

Oni su podržali i poziv da se produži otpis duga za siromašne zemlje i obećali da će 70 odsto svjetske populacije biti vakcinisano protiv korona virusa do sredine 2022. godine.

Nova pravila bi trebalo da stupe na snagu 2023. godine, a zvanično će biti potvrđena u zaključnoj izjavi G20 u nedjelju, rekli su izvori bliski pregovorima u Rimu.

Pomoć za razvoj

Lideri su postavili novi cilj da usmjere 100 milijardi dolara ka najsiromašnijim zemljama, iz fonda od 650 milijardi dolara koji je Međunarodni monetarni fond (MMF) stavio na raspolaganje putem novog sistema – SDR (Special Drawing Rights – specijalna prava vučenja).

SDR nisu valuta, ali ih zemlje u razvoju mogu koristiti ili kao rezervnu valutu koja stabilizuje vrijednost njihove domaće valute, ili ih pretvoriti u jače valute za finansiranje investicija.

Za siromašnije zemlje, interes je i da dobiju čvrste valute bez plaćanja značajnih kamata, piše Blic.