Morsko dno Evrope kao najmekši dio stomaka: Eksplozije gasovoda Sjeverni tok razotkrile svu ranjivost sistema

06.11.2022. | 19:10

Eksplozije duž gasovoda Sjeverni tok u Baltičkom moru u septembru su otvoreno pokazale ranjivost ključne evropske energetske i komunikacione infrastrukture u njenim sjevernim morima, dok tenzije sa Rusijom zbog njene izvanizje na Ukrajinu i dalje rastu.

Švedski i danski istražitelji vjeruju da je “nekoliko stotina kilograma” eksploziva korišćeno za sabotažu i stvaranje ogromnih rupa u podvodnim gasovodima, koji vode od Rusije do Njemačke, ispod Baltičkog mora. Dok je sumnja odmah “pala” na Moskvu, koja je pokušala da iskoristi svoju energetsku dominaciju nad kontinentom, istrage koje vode Švedska, Danska i Njemačka tek treba da utvrde ko stoji iza napada.

Moskva je odmah negirala bilo kakvu umešanost. Eksplozije su imale manji, ali neposredni uticaj na evropsku energetsku bezbjednost. Moskva je obustavila tranzit gasa kroz prvobitni gasovod Sjeverni tok 1 u julu na 10 dana, navodeći tehničke poteškoće, dok je Njemačka suspendovala sertifikaciju Sjevernog toka 2 nekoliko dana prije ruske invazije.

Ali, činjenica da je očigledan čin sabotaže mogao da se dogodi u saobraćajnom Baltičkom moru, koje je okruženo članicama NATO-a, kao i kandidatima za članstvo, Finskom i Švedskom, naglasila je poteškoće u nadzoru ogromnih sjevernih plovnih puteva Evrope, koji su dom kritičnih energetskih objekata i komunikacionih mreža.

“Sedamdeset odsto sve energije u svijetu se ili nalazi na moru, ili se kreće morem, a 93 procenta svih podataka u svijetu kreće se podmorskim kablovima“, rekao je Brus Džons, viši naučni saradnik Instituta Brukings.

“Čak je i najmanje more užasno veliko”

Norveška, koja je sada najveći dobavljač prirodnog gasa za Evropsku uniju u situaciji kad Brisel nastoji da se odvoji od zavisnosti od ruskih energenata, povećala je u utorak nivo vojne pripravnosti nakon što je primila niz izvještaja o neidentifikovanim dronovima koji lete u blizini energetskih objekata na moru, izvještava FP.
Vlasti su takođe uhapsile sedam Rusa zbog kontrole dronova i fotografisanja osjetljivih područja, dok je norveška ambasada u Vašingtonu saopštila da su pojačani obezbjeđenje i nadzor oko energetskih i naftnih postrojenja. “Ovo je najteža bezbjednosna situacija u nekoliko decenija“, rekao je u ponedjeljak norveški premijer Džonas Gar Store. “Nema naznaka da Rusija proširuje svoje ratovanje na druge zemlje, ali povećane tenzije čine nas izloženijim prijetnjama, obavještajnim operacijama i kampanjama uticaja”.

NATO je takođe povećao svoje vazdušno i pomorsko prisustvo u Baltičkom i Sjevernom moru nakon napada, dok su Njemačka, Francuska i Ujedinjeno Kraljevstvo ponudile pomoć Oslu u nadgledanju energetske infrastrukture u Sjevernom moru. Početkom oktobra, predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen obećala je da će “testirati” energetsku i komunikacionu infrastrukturu na bezbjednosne propuste, napominjući da su eksplozije duž gasovoda Sjeverni tok, čija je matična kompanija u većinskom vlasništvu ruskog državnog energetskog velikana Gasproma, “pokazale koliko je naša energetska infrastruktura ranjiva”.

Pomorski stručnjaci nisu bili iznenađeni da bi naftovodi mogli biti predmet namjernog napada u Baltičkom moru, iako su vode nedavno nazvane “NATO jezerom“. Čak i na relativno malom području, stručnjaci kažu da je gotovo nemoguće održavati stalnu sliku o tome šta se dešava iznad i ispod površine. “Čak je i relativno malo more užasno veliko“, rekao je Džons.

Vojske i mornarice NATO-a upozorile su da je podmorje Evrope njeno meko podnožje, rekao je Džulijan Pavlak, naučni saradnik Univerziteta saveznih oružanih snaga u Hamburgu.

Podmorski kablovi “kičma globalne ekonomije”

Ruska aneksija poluostrva Krim u Ukrajini 2014. praćena je dramatičnim porastom aktivnosti ruskih podmornica u blizini podmorskih kablova u sjevernom Atlantiku. Na sastanku ministara odbrane NATO-a 2020. godine, o aktivnostima Rusije se razgovaralo usred sve veće zabrinutosti da bi Moskva mogla da presiječe ili prisluškuje podmorske kablovske mreže u regionu.

Izvještaj koji je zatražio pododbor Evropskog parlamenta za bezbjednost i odbranu, a koji je objavljen u junu, pokazuje da, iako podmorski kablovi predstavljaju “kičmu globalne ekonomije“, čineći ogromnu većinu globalnih komunikacija, uključujući 10 biliona dolara u finansijskim transakcijama dnevno, “evropsko upravljanje zaštita i elastičnost kablova i dalje zaostaju”.

Dok se ruska vojska bori da napreduje u konvencionalnom kopnenom ratu u Ukrajini, uprkos svojoj relativnoj prednosti u veličini, Moskva se dugo oslanjala na širok spektar obavještajnih aktivnosti, uključujući dezinformacije, političko miješanje i atentate da bi poremetila i podijelila Evropu.

“Velika sabotaža usred Baltičkog mora, i sve druge stvari koje se dešavaju, podsjećaju da smo u veoma drugačijem svijetu u poređenju sa januarom“, rekao je evropski zvaničnik, govoreći pod uslovom da ostane anoniman. Kako je sposobnost Rusije da iskoristi svoju energetsku moć nad Evropom jenjavala dok se kontinent bori da diverzifikuje svoje zalihe goriva, stručnjaci kažu da bi se Moskva mogla sve više okretati drugim taktikama asimetričnog ratovanja kako bi izvršila pritisak.

“Gasprom i Rusija više nemaju polugu da nanose gasni ekonomski embargo,“ rekao je Hening Glojštajn, energetski ekspert u Evroazijskoj grupi. “Oni moraju da idu dalje ako žele da nastave da nanose bol i izazivaju, na neki način, nesigurnost u Evropi”, zaključio je, prenosi EuroNews.