Odgovor na pitanje zašto EU ne interveniše u Ukrajini krije se u gasnoj cijevi

05.02.2022. | 10:16

Drama oko Ukrajine i Rusije, strah od invazije i sukoba, ne prestaju već mjesecima. Dok Ukrajina sa jedne strane optužuje Rusiju za gomilanje vojske na njenim granicama, Zapad je sa druge strane sve podeljeniji po pitanju mogućih osuda i sankcija prema Rusiji ako dođe do sukoba.

Dok je Amerika, Velika Britanija i baltičke zemlje šalju oružje Ukrajini, Njemačka se drži po strani i trudi se da zauzme što neutralniji stav. Odgovor za takvo ponašenje bi moglo da bude pitanje oko ruskog gasa koji je preko potreban kako Berlinu tako i ostatku Evrope. To bi mogao da bude glavni adut Vladimira Putina u ovoj krizi oko Ukrajine, kojim bi mogao da pokaže da Evropu drži praktično u šaci.

Realna prijetnja

U Evropi već postoji energetska kriza zbog globalnih faktora i nedavnih ruskih akcija. Evropski kontinent trenutno ima rekordno najniži nivo uskladištenih zaliha prirodnog gasa za ovo doba godine, a cijene električne energije su naglo porasle.

Prema međunarodnoj agenciji za energetiku, evropska tržišta gasa pokazuju znake “vještačke zategnutosti” uz napomenu da je Rusija smanjila izvoz gasa u Evropu tokom četvrtog kvartala prošle godine u poređenju sa 2020. godinom, uprkos višim cenema u 2021. godini.

Više cijene gasa

Rastuće tenzije između Rusije i Ukrajine bacile su sjenku na energetska tržišta, a neizvjesnost bi mogla da znači produženi period visokih cijena gasa za Evropu, kažu analitičari.

“To je veoma tijesno tržište gasa… i nema sumnje da je ovaj osjećaj naposredne izgradnje krize sa Ukrajinom i Rusijom takođe visi nad tržištem, posebno zato što Rusija obezbjeđuje oko 35 odsto evropskog gasa”, rekao je energetski stručnjak Den Jergin za CNBC.

Ako kriza eskalira, cijene gasa u Evropi – koje su prošle godine skočile na maksimum – mogle bi dodatno da porastu, upozorila je istraživačka kompanija Kapital Ekonomiks.

“Kada bi se uvele sankcije na ruski izvoz energenata ili bi rusija koristila izvoz gasa kao instrument poluge, evropske cijene gasa bi vjerovatno porasle”, rekao je Vilijam Džekson, glavni ekonomista za tržišta u zravoju.

Istakao je da su neke zemlje veoma zavisne o ruskog gasa, posebno u istočnoj Evropi, pa bi zbog toga mogle da budu prinuđene da racionalizuju snagu.

Šta ako Rusija “zavrne” gas?

Isto tako, pored većih cijena gasa, jedna od mogućih opcija jeste da bi kriza i invaziju u Ukrajini mogla da utiče na Rusi obustave isporuku gasa u evropske zemlje.

To bi dovelo do toga da Evropljani krenu da se griju na struju, što bi dovelo do milionskih troškova za električnu energiju, ali i moguće restrikcije struje. To bi svakako moglo da pojača pritisak na evropske lidera da razmisle o sankcijama prema Rusiji ili da ih ako ih i uvedu, ipak oslabe.

Prema pisanju CNN, kao izvještajima Blumbrga i Fajnenšel tajmsa, administarcija Džoa Bajdena pretražuje svijet u potrazi za kompanijama i državama koje bi mogle da isporuče Evropi gas u slučaju ovakvih nestašica. U obezbjeđivanju više prirodnog gasa za Evropu, SAD se nadaju da bi mogli da ojačaju riješenost saveznika u suočavanju sa potencijalnom ruskom agresijom.

Njemačka “zavisna” od ruskog gasa

Zabrinutost da bi ovaj scenario mogao da postane stvarnost, ogleda se u ponašanju Njemačke. Ta država već dugo posmatra Rusiju kao svog pouzdanog dobavljača prirodnog gasa, uprkos razlikama u politici. Samim tim, to je ključna zemlja na koju treba obratiti pažnju s ozbirom na njenu ranjivost na poremećaje u snabdijevanju.

Njemačka takođe važi za najvećeg kupca ruskog gasa na svijetu. Prema statističkoj agenciji EU Eurostat, Njemačka uvozi više od polovine svog gasa iz Rusije, u poređenju sa prosjekom od oko 40 odsto za EU.

Gustav Gresel, viši saradnik za politiku u Evropskom savjetu za spoljne odnose rekao je: “Odluka da se istovremeno ukine nuklearna enegija i ugalj, ostavila je Njemačku potpuno zavisnom od ruskog gasa”.

Zvaničnici u vladi kancelara Olafa Šolca, rekli su da će zaustaviti gasovod Sjeverni tok 2 u slučaju ruske invazije. Međutim, Šolc se nije javno obavezao na to, uprkos pozivima Vašingtona i drugih saveznika.

Dok je Kremlj nedavno uveo gas kao oružje u svojim poslovima u istočnoj Evropi, smanjujući snabdijevanje kako bi izvršio politički pritisak, to nikada nije isprobao na Njemačkoj.

Većina isporuke ruskog gasa u Evropu ide kroz gasovode preko Ukrajine, od kojih neki datiraju još iz sovjetskih vremena. Sposobnost da ih zamijeni direktnim izvozom gasa u Njemačku preko novog gasovoda Sjeverni tok 2, mogla bi da omogići Rusiji da vodi rat protiv Ukrajine bez brige o pitanjima tranzita.

Gasprom kontroliše nekoliko skladišta gasa širom Njemačke, koji su među najvećim objektima u Evropi. Ovo Moskvi daje pristup važnom tampon sistemu.

“Ako dođe do ruske vojne invazije, to će biti primjer stepena do kojeg zavisimo od ruskog gasa i koliko smo spremni da ga koristimo kao političko oružje” rekao je Konstanc Štencelmular, viši saradnik istraživačkog centra Brukings.