Preokret nakon pola vijeka: Britanija se odriče suverniteta nad ostrvima Čagos
03.10.2024. | 17:11Velika Britanija najavila je da se odriče suverniteta nad ostrvima Čagos u Indijskom Okeanu, predajući ih Mauricijusu, nakon pola vijeka pregovaranja.
Nakon decenija pregovaranja postignut je dogovor na osnovu kog će Velika Britanija vidjeti da preda ostrva Čagos, Mauricijusu u istorijskom potezu.
To uključuje tropski prsten ostrva Dijego Garcia, koji američka vlada koristi kao vojnu bazu za svoje mornaričke brodove, kao i za bombardere dugog dometa, piše BBC, prenosi B92.
Najava ovog dogovora objavljena je u zajedničkoj izjavi britanskih i mauricijskih premijera, čime je okončana decenija često nespornih pregovora između ove dvije zemlje zbog ostrva.
Američko-britanska baza ostaće na Dijegu Garsiji koji čini ključni faktor koji omogućava da se sporazum nastavi u vrijeme rastućih geopolitičkih rivalstava u regionu između zapadnih zemalja, Indije i Kine. Dogovor je još uvijek predmet finalizacije sporazuma koji su obje strane obećale da će završiti što je brže moguće.
“Prema uslovima ovog ugovora, Velika Britanija će se složiti da je Mauricijus suveren nad arhipelagom Čagos, uključujući Dijego Garcia”, navodi se u saopštenju premijera Velike Britanije i premijera Mauricijusa.
“Istovremeno, obje naše zemlje su posvećene potrebi… kako bi se osigurao dugoročni, siguran i efikasan rad postojeće baze na Diego Garcia koja igra vitalnu ulogu u regionalnoj i globalnoj sigurnosti”, dodaje se u saopštenju.
Ugovor će se takođe “baviti nepravdama iz prošlosti i pokazati posvećenost obje strane da podrže dobrobit Čagošana”.
Mauricijus će sada moći da uvede program preseljenja na ostrva Čagos – osim vojne baze ostrva Dijego Garcia.
Posljednjih godina, Velika Britanija se suočila sa sve većom diplomatskom izolacijom zbog svog prava na ono što naziva britanskom teritorijom Indijskog okeana, sa raznim organima Ujedinjenih nacija, uključujući njegov najviši sud i generalnu skupštinu, koji su pretežno stali na stranu Mauricijusa i zahtijevali da Velika Britanija preda ono što su neki nazvali svojom “posljednjom kolonijom u Africi”.
Vlada Mauricijusa dugo je tvrdila da je nezakonito bila prisiljena da preda ostrva Čagos u zamjenu za sopstvenu nezavisnost od Velike Britanije 1968. godine.
U to vrijeme, britanska vlada je već pregovarala o tajnom sporazumu sa SAD-om, pristavši da mu iznajmi najveći atol, Dijego Garcia, za upotrebu kao vojnu bazu.
Britanija se kasnije izvinila zbog prisilnog uklanjanja više od 1.000 otočana iz cijelog arhipelaga i obećala da će ostrva predati Mauricijusu kada više ne budu potrebna u strateške svrhe.
Ali do nedavno, Velika Britanija je insistirala da sam Mauricijus nema legitimno pravo na ostrva.
Decenijama se mala ostrvska država Mauricijus borila da dobije bilo kakvu ozbiljnu međunarodnu podršku po tom pitanju.
Ostrvljani Čagosa koji su bili primorani da napuste svoje domove krajem 1960-ih i početkom 70-ih, više puta su pozivali britansku vladu pred sud. Ali, tek nedavno je međunarodno mišljenje počelo da se mijenja.
Za početak, afričke nacije počele su da govore jednim glasom o tom pitanju, gurajući Veliku Britaniju po pitanju dekolonijalizacije.
Tada je Brexit ostavio mnoge evropske nacije nerado da nastave da podržavaju stav Velike Britanije na međunarodnim forumima.
Vlada Mauricijusa je krenula u napad, optužujući vladu Velike Britanije za verbalne prijetnje.
I Mauricijanci su počeli da vode sve sofisticiraniju kampanju – u UN, na sudovima i u medijima – čak su iskrcali i postavili zastavu na arhipelagu bez britanskog odobrenja.
Pola vijeka ili više nakon što se Velika Britanija odrekla kontrole nad gotovo svim svojim ogromnim globalnim carstvom, konačno je pristala da preda jedan od posljednjih dijelova. To je učinio nevoljno, možda, ali i mirno i legalno.
