Turska danas može legalno da uđe u rat u Nagorno-Karabahu: Na snazi sporazum Lenjina i Ataturka

17.10.2020. | 10:56

U sukob između Jermenije i Azerbejdžana mogla bi da se umiješa i Turska i to potpuno legalno – prema sporazumu koji su sklopili Vladimir Lenjin i Mustafa Kemal Ataturk, a koji je i dalje na snazi.

Prema tom dokumentu Ankara može da uvede svoju vojsku na Kavkaz, tačnije u azerbejdžansku autonomiju Nahčivan, u slučaju agresije na tu enklavu.

Kako piše list „Vzgljad“, sovjetska Rusija je 1921. godine potpisala sporazum sa turskim nacionalistima na čelu sa Ataturkom. Nakon Moskve, sporazum sa Turcima su sklopile tri sovjetske republike – Jermenija, Azerbejdžan i Gruzija.

Zahvaljujući tim sporazumima, u SSSR-u su se pojavile dvije jedinstvene autonomne republike – Adžarska Autonomna Sovjetska Socijalistička Republika (danas Adžarija) za gruzinske muslimane i Nahčivanska Autonomna Sovjetska Socijalistička Republika za Azerbejdžance koji su živjeli u jugozapadnom Zakavkazju, na koji je (kao i na Nagorno-Karabah) takođe pretendovala Jermenija.

Najvažnija odrednica Sporazuma iz Karsa iz 1921. godine je to što Turska i Rusija zadržavaju pravo da uvedu vojsku u Adžariju i Nahčivan u slučaju vojne invazije drugih država u te regione. Ankara i Baku smatraju da je Sporazum iz Karsa i dalje važeći, jer je sklopljen na period od 100 godina. Prema tome, Turska do 21. oktobra 2021. godine ima pravo da uvede svoju vojsku, ako zaključi da autonomnu republiku, za čiju bezbjednost ona garantuje, ugrožava Jermenija ili neka druga zemlja, prenosi “Sputnik”.

Jermenija ne pretenduje na vraćanje Nahčivana, kao što je slučaj sa Nagorno-Karabahom.

Podsjetimo, Azerbejdžan je ranije saopštio da su jermenske oružane snage izvršile raketni napad na teritoriju regije Ordubad u Nahčivanskoj autonomnoj republici. Baku je tada podsjetio da, prema Ugovoru iz Karsa, Turska i Rusija zadržavaju pravo da šalju trupe u Adžaru i Nahčivan, autonomije u Gruziji, odnosno Azerbejdžanu. Jermenija je odmah negirala navode Bakua, rekašvi da je to „još jedna laž vojno-političkog rukovodstva Azerbejdžana s ciljem širenja geografije sukoba“.

Nahčivanska autonomna republika je azerbejdžanska enklava u kojoj živi nešto više od 400.000 ljudi, smještena između Irana i Jermenije. Pored toga, ova autonomna oblast ima mali, ali strateški značajan dio granice sa Turskom. Nahčivansku republiku od Azerbejdžana dijeli Zangezur – pojas jermenske teritorije širine ne više od 50 kilometara. Istočnije se nalazi „okupirani“ Gubadlinski region, odakle je, kako je azerbejdžanska strana saopštila, Jermenija raketirala Nahčivan, podseća „Vzgljad“.

Sporazum iz Karsa je sporazum o prijateljstvu između sovjetskih republika Jermenije, Azerbejdžana i Gruzije, sa jedne strane i Turske, sa druge strane. Sporazum je potpisan uz učešće Ruske Sovjetske Federativne Socijalističke Republike 13. oktobra 1921. godine u gradu Kars.