Da li budućim svemirskim turistima prijeti trajno uništenje crvenih krvnih zrnaca

16.01.2022. | 09:04

Poznato je da su svemirska putovanja izuzetno stresna za ljudsko tijelo, a nova istraživanja su otkrila koliko jako pogađaju crvena krvna zrnca.

Kada smo na Zemlji, naša tijela stvaraju i uništavaju dva miliona ovih ćelija u sekundi. U svemiru, astronauti su iskusili tri miliona uništenih crvenih krvnih zrnaca u sekundi, što je rezultovalo gubitkom 54 odsto više ćelija nego što ljudi na Zemlji doživljavaju, navodi se u novoj studiji.

Niži broj crvenih krvnih zrnaca kod astronauta je poznat kao svemirska anemija.

„Svemirska anemija je konstantno prijavljivana kada su se astronauti vraćali na Zemlju od prvih svemirskih misija, ali nismo znali zašto”, rekao je autor studije dr Gaj Trudel, ljekar, istraživač u bolnici Otava i profesor na Univerzitetu u Otava.

Istraživači su uzeli dah i uzorke krvi od 14 astronauta prije njihovog šestomjesečnog boravka na Međunarodnoj svemirskoj stanici. Astronautima su takođe četiri puta uzimali uzorke tokom letova.

Istraživači su takođe sakupljali krv od astronauta tokom godinu dana nakon njihovog svemirskog leta.

Letovi 11 muškaraca i tri žene, koji su prićeni, dogodili su se između 2015. i 2020, a nalazi su objavljeni u časopisu Nature Medicine.

Iznenađujuće otkriće

Kada su astronauti u svemiru, doživljavaju pomjeranje tjelesnih tečnosti prema gornjem dijelu tijela zbog nedostatka gravitacije. To dovodi do povećanog pritiska na mozak i oči, izazivajući kardiovaskularne probleme i gubitak od 10 odsto tečnosti u njihovim krvnim sudovima.

Istraživači su vjerovali da je svemirska anemija način na koji se tijelo prilagođava promjeni tečnosti, što dovodi do uništenja crvenih krvnih zrnaca kako bi se uspostavila ravnoteža. Takođe su mislili da je gubitak crvenih krvnih zrnaca samo privremen, i da se obnavlja nakon što se astronauti prilagode, poslije otprilike desetak dana u svemirskom okruženju.

„Naša studija pokazuje da se po dolasku u svemir više crvenih krvnih zrnaca uništava i to se nastavlja tokom čitavog trajanja misije astronauta”, rekao je Trudel.

Istraživački tim je razvio načine za mjerenje uništenja crvenih krvnih zrnaca, uključujući mjerenje količine ugalj-monoksida otkrivenih u uzorcima daha astronauta.

„Srećom, manje crvenih krvnih zrnaca u svemiru nije problem kada je tijelo u bestežinskom stanju. Ali kada sletite na Zemlju i potencijalno na druge planete ili mjesece, anemija koja utiče na vašu energiju, izdržljivost i snagu može da ugrozi ciljeve misije. Efekti anemije se osjećaju tek kada sletite i morate se ponovo suočiti sa gravitacijom”, objasnio je Trudel.

Dugoročni efekti

Nakon povratka na Zemlju, kod pet od 13 astronauta je dijagnoza bila – anemija. Jednom od astronauta nakon slijetanja nije vađena krv.

Praćeni uzorci uzeti od astronauta pokazali su da je svemirska anemija reverzibilna jer se njihov broj crvenih krvnih zrnaca progresivno vraćao u normalu između tri do četiri mjeseca nakon povratka.

Međutim, uzorci prikupljeni godinu dana nakon što su astronauti sletjeli na Zemlju pokazali su da je stopa uništenja crvenih krvnih zrnaca i dalje povećana, oko 30 odsto iznad onoga što su iskusili prije svog svemirskog leta.

Istraživači vjeruju da ovo sugeriše da bi dugotrajne svemirske misije mogle dovesti do strukturnih promjena koje utiču na crvena krvna zrnca.

Rezultati ističu važnost skrininga astronauta ali i svemirskih turista i uticaj njihovog boravka van Zemlje na zdravlje.

Za sada je neizvjesno koliko dugo ljudsko tijelo može da podrži povećanu stopu uništavanja i proizvodnje crvenih krvnih zrnaca. U cilju borbe protiv ovog rizika, istraživači predlažu da se ishrana astronauta promijeni kako bi se podržalo bolje zdravlje krvi.