Iznenađenje na Arktiku: Ogromni krateri otkriveni na dnu mora

17.03.2022. | 22:13

Ogromni krateri, od kojih su neki toliki da u njih može da stane cio gradski blok sa nekoliko šestospratnica, otvorili su se na dnu mora kod Arktika.

Naučnici vjeruju da je pojava gigantskih kratera na morskom dnu posljedica otapanja permafrosta. Međutim, uzrok tome nisu klimatske promjene, već sistem tople vodene struje koja se kreće sporo.
Arktički permafrost, vječno smrznuto tlo, na dnu Boforovog mora potopljen je prije oko 12.000 godina, kada je na kraju posljednjeg ledenog doba istopljena voda iz glečera potopila taj region.

Morsko dno skriveno od naučnika

Smrznuto morsko dno u ovom udaljenom dijelu Arktika do sada je bilo skriveno od naučnika i tek nedavno je postalo dostupno brodovima istraživača kada se smanjila površina leda, piše Lajvsajens.

Naučnici su sada istraživali ovo područje uz pomoć sonara na brodovima i podvodnih dronova i načinili batimetrijsku mapu visoke rezolucije.

 

Geolog Čarli Pol, jedan od vođa naučnog tima, čija je studija objavljena u časopisu američke Nacionalne akademije nauka, kaže da se Arktik zagrijeva brže od bilo kog drugog dijela na Zemlji, ali da su otvori na morskom dnu rezultat dugoročnog klimatskog ciklusa smjena glacijalnog i interglacijalnog doba (ledenog i toplijeg perioda)
Naučnici su na dnu Boforovog mora, na oko 180 kilometara od kanadske obale, uočili neuobičajeno neravan teren dug 95 kilometara. Taj dio morskog dna je nekada označavao ivicu pleistocenskog permafrosta tokom posljednjeg ledenog doba. Naučnici su se pitali šta uzrokuje neravnu prirodu okeanskog dna.

Krateri dugi 225 metara

Proučavanjem morskog dna uz pomoć sonara i podvodnog drona, uočili su da su neki krateri dugi čak 225 metara, široki 95 i duboki 28 metara.

Naučnici vjeruju da se okrugli krateri formiraju tako što postepeno zagrijevanje otapa permafrost ispod arktičkog leda, pa područja koja su nekada bila popunjena čvrstim, smrznutim tlom, postaju tečna. Tada materijali na površini „propadaju“ u praznine popunjene tečnošću, što se događa s prekidima tokom protoka vremena.

U nekim oblastima, gdje je ispuštanje ove tople podzemne vode ograničenije, morska voda na dnu ostaje dovoljno hladna da se svaka podzemna voda koja procuri ponovo zamrzne kada dospije u sedimente blizu površine. Taj smrznuti sediment se širi, uzdižući se i formirajući male kupaste izbočine. Ove smrznute izbočine, ispresijecane kraterima, odgovorne su za neobičan reljef morskog dna.

Istraživači su utvrdili da se krateri vremenom šire, što pokazuje da se radi o procesu koji je i dalje u toku.