Naučnici došli do otkrića: Mjesec je 40 miliona godina stariji nego što se mislilo

24.10.2023. | 08:00

Proučavajući iznova Mjesečevu prašinu koju je, prije više od pola vijeka, prikupila misija “Apolo 17”, naučnici su došli do novih informacija o nastanku jedinog Zemljinog prirodnog satelita.

Obasjavao je dinosauruse, inspirisao najveće pjesnike, a istraživali su ga neustrašivi astronauti. Međutim, uprkos njegovom prisustvu kroz vijekove, vrijeme nastanka Mjeseca ostalo je do danas predmet rasprave. Sada istraživači kažu da imaju odgovor i navode da je Zemljin satelit 40 miliona godina stariji nego što se ranije mislilo.

Naučnici su do svog otkrića došli proučavajući kristale u lunarnoj prašini koja je donesena 1972. godine u okviru misije “Apolo 17” – posljednji put kada su astronauti kročili na Mjesec.

“Nevjerovatno je imati dokaz da je komad stijene koji držite najstariji dio Mjeseca koji smo do sada pronašli. To je uporište za mnoga pitanja o Zemlji. Kada znate koliko je nešto staro, možete bolje razumjeti šta se dešavalo u njegovoj istoriji”, rekla je dr Dženika Grir sa Univerziteta u Glazgovu, glavni autor studije.

Oko sto miliona godina nakon nastanka Sunčevog sistema, kada su se planete već formirale, smatra se da je tijelo veličine Marsa udarilo u Zemlju, “otkinulo” veliku količinu materije od koje je na kraju nastao Mjesec. Ogromna energija udara uslovila je da površina Mjeseca u početku bude rastopljena, ali kako se okean Lunarne magme hladio, postajao je sve čvršći. Ono što je najvažnije, smatra se da su kristali, ispitani tokom nove studije, nastajali tokom ovog procesa hlađenja, što znači da njihov sastav nudi istraživačima priliku da ispitaju njihovu starost, a time i starost samog Mjeseca.

Međutim, određivanje takvih vremenskih okvira bilo je teško. Neki radovi na uzorcima donesenim sa Mjeseca zajedno sa modeliranjem sugerišu da je Zemljin satelit star oko 4,42 milijarde godina, ali nedavna istraživanja kristala ukazuju na to da bi mogao biti čak i stariji.

Istraživači kažu da nove analitičke tehnike potvrđuju da su kristali formirani ranije. Pristup poznat kao tomografija atomskom sondom uključuje korišćenje lasera za isparavanje atoma iz kristala. Tomografija atomskom sondom (Atom probe tomography) je moćna mikroskopska tehnika koja pruža detaljne trodimenzionalne mape rasporeda atoma na nivou nano čestica.

Tehnikom se može otkriti masa atoma i izmjeriti udio različitih tipova atoma uranijuma i olova – poznatih kao izotopi. Pošto se uranijum tokom vremena radioaktivnim raspadom pretvara u olovo, ova proporcija može otkriti koliko su kristali stari.

Rezultat je, objašnjava tim u časopisu Geochemical Perspectives Letters, da su kristali, a samim tim i naš prirodni satelit, stari najmanje 4,46 milijardi godina.

“Ovo pomjera starost prve sačuvane Lunarne kore za oko 40 miliona godina i pozicionira nastanak Mjeseca na minimum 110 miliona godina nakon formiranja Sunčevog sistema”, navodi stručni tim. Naučnici sugerišu da bi uzorci kristala koji dovode do zaključka o tome da je Mjesec mlađi, mogli bi da budu svedeni na pad nivoa olova u materiji nakon kristalizacije, što bi moglo da ugrozi preciznost datiranja.

Dr Roman Tartes sa Univerziteta u Mančesteru, koji nije bio uključen u istraživanje, pozdravio je studiju.

“Ovo ukazuje na to da je Mjesec star najmanje 4,46 milijardi godina, što je u suprotnosti sa nekim nedavnim teorijama o formiranju mladog Mjeseca”, rekao je dr Tartes. Otkriće, kako kaže, sugeriše da se ogroman udar u Zemlju od kojeg je nastao Mjesec vjerovatno dogodio nekoliko desetina miliona godina prije te tačke.

Međutim, dr Tartes je primjetio da studija pretpostavlja da se nalazi iz uzoraka misije “Apolo 17” odnose na cijeli Mesec, što možda nije slučaj.

“Ovo naglašava važnost dopremanja dodatnih uzoraka iz različitih regiona Mjeseca kroz buduće misije. Studija takođe ilustruje veliku korist od pravilnog odabira uzoraka”, rekao je Tartes dodajući da i više od 50 godina nakon što su uzorci dopremljeni na Zemlju, naučnici na osnovu njih dolaze do ključnih otkrića o Mjesecu i unutrašnjem Sunčevom sistemu jer tehnologija nastavlja da se razvija.