Naučnici misle da konačno znaju: Odakle je došao asteroid koji je uništio dinosauruse?

12.08.2021. | 21:52

Prije oko šezdeset šest miliona godina, u Zemlju je udarila stijena prečnika devet i po kilometara, što je izazvalo niz kataklizmičnih događaja koji su za posljedicu imali nestanak dinosaurusa.

Naučnici misle da konačno znaju odakle je ta stijena došla. Prema novom istraživanju, udar je izazvao džinovski tamni primitivni asteroid iz spoljnjeg oboda glavnog asteroidnog pojasa Sunčevog sistema, koji se nalazi između Marsa i Jupitera.

Ova oblast je dom mnogim tamnim asteroidima – svemirskim stijenama specifičnog hemijskog sastava, zbog kojeg izgledaju tamnije (reflektuju vrlo malo svjetlosti) od drugih vrsta asteroida.

“Pretpostavljao sam da je spoljni obod pojasa asteroida – gdje se nalazi najviše tamnih primitivnih asteroida – vjerovatno mjesto odakle je došao onaj koji je udario u zemlju”, napominje David Nesvornji, istraživač sa Istraživačkog instituta u Koloradu, koji je rukovodio novim istraživanjem.

“Ali nisam očekivao da će rezultati biti tako konačni”, dodaje Nesvornji, uz ogradu da to možda ne važi za manje stijene koje su se sudarile sa našom planetom.

Dugo se tragalo za pravim odgovorom

Tragovi asteroida koji je okončao vladavinu kopnenih dinosaurusa, izuzev letećih, pronađeni su zakopani u krateru Čiksulub, širokom 145 kilometara na meksičkom poluostrvu Jukatan.

Geohemijska analiza kratera upućuje na zaključak da je udarni objekat bio dio klase ugljeničnih hondrita – tipa kamenih meteorita, koji imaju relativno visok procenat ugljenika i nisu se izmijenili tokom topljenja i diferencijacije od iskonskog tijela u ranoj istoriji Sunčevog sistema.

Na osnovu ovih saznanja, naučnici su pokušavali da utvrde porijeklo udara, ali je većina teorija tokom vremena oborena.

Naučnici su u početku tvrdili da je glavni udar došao iz porodice asteroida iz unutrašnjeg dijela glavnog pojasa, ali su naknadna posmatranja tih asteroida otkrila da oni nemaju odgovarajući hemijski sastav.

Druga studija, objavljena u februaru u časopisu Scientific Reports, tvrdi je da je udar izazvala kometa, ali su ovi rezultati naišli na kritiku u radu objavljenom u časopisu Astronomi & Geophisics.

Kompjuterski model

U novoj studiji, objavljenoj u izdanju časopisa Icarus, istraživači su razvili kompjuterski model kako bi vidjeli koliko često asteroidi iz glavnog pojasa bježe prema Zemlji i da li bi takvi bjegunci mogli biti odgovorni za nestanak dinosaurusa.

Simulirajući kretanje asteroida u periodu od više stotina miliona godina, model je pokazao da termalne sile i gravitaciona polja planeta povremeno izbacuju velike asteroide iz pojasa.

U prosjeku, asteroid prečnika preko devet kilometara iz spoljnjeg oboda pojasa biva odbačen u pravcu Zemlje jednom na svakih 250 miliona godina, otkrili su istraživači.

Po tom proračunu, ovakvi kosmički događaji su pet puta češći nego što su naučnici ranije mislili, i poklapaju se sa vremenom udara i nastanka kratera Čiksulub prije “samo” šezdeset šest miliona godina, koji je jedini poznati udarni krater za koji se misli da ga je proizveo tako veliki asteroid u posljednjih dvjesta pedeset miliona godina.

Mogućnost da predvidimo budući udar

Pored toga, model je posmatrao raspodjelu “tamnih” i “svijetlih” potencijalnih kandidata u pojasu asteroida i pokazao da su polovina izbačenih asteroida tamni ugljenični hondriti, što odgovara tipu za koji se smatra da je izazvao krater na Jukatanu.

Ovaj kompjuterski model, osim što najvjerovatnije objašnjava porijeklo nastanka kratera Čiksulub, pomaže naučnicima da razumiju porijeklo drugih asteroida koji su u prošlosti mnogo razornije pogađali Zemlju.

Za druga dva najveća udarna kratera na Zemlji, kratera Vredefort u Južnoj Africi i bazena Sadberi u Kanadi, nije poznato poreklo nastanka. Ovi rezultati bi takođe mogli pomoći naučnicima da predvide gdje bi mogli da se dogode neki budući veliki udari.

“U našem istraživanju otkrili smo da oko 60 odsto udara u Zemlju dolazi iz spoljnjeg oboda pojasa asteroida, a većina asteroida u toj zoni su upravo tamni”, naglašava Nesvornji.

“Što znači da je 60 odsto vjerovatnoća da će i sljedeći asteroid doći iz iste oblasti”, zaključuje naučnik, piše RTS.