Naučnici upozoravaju: Uništavanje prirodnih staništa životinja donijeće nove bolesti

02.01.2021. | 10:11

Naučnici upozoravaju da će isti faktori koji dovode do istrebljenja životinja, uništavanja njihovih prirodnih staništa i klimatskih promjena dovesti i do novih pandemija poput kovida, a jedini način da se spriječi jeste usvajanje promjena na institucionalnom nivou i izdavajanje značajnih sredstava u ciju zaštite životne sredine.

Očuvanje biodiverziteta može da sačuva živote ljudi, navodi se u novom izvještaju međunarodne grupe naučnika, u kojem je izvršen pregled rezultata najnovijih istraživanja o tome kako uništavanje prirodnih staništa životinja ljude izlaže novim bolestima, piše National geographic.

“Naučnici se uopšte ne spore oko toga. Krčenje šuma je primarni pokretač pandemija”, tvrdi Li Hana, klimatolog organizacije “Conservation International” i specijalista za proučavanje efekata krčenja šuma.

Hana je bio jedan od recenzenata izvještaja koji je sastavljen krajem jula na virtuelnoj radionici Međuvladine platforme za nauku i javne politike o biodiverzitetu i ekosistemskim servisima (IPBES), koja okuplja naučnike iz akademske zajednice, vlada i neprofitnih organizacija. Bez preventivnih strategija, pandemije će se pojavljivati mnogo češće, širiće se brže i ubijaće mnogo veći broj ljudi, a uticaj na globalnu ekonomiju biće teži nego ikada ranije, navodi se u izvještaju.

Te preventivne strategije treba da budu usmjerene na sprečavanje širenja bolesti koje obično potiču od životinja, odnosno zoonoze, kako se navodi u izvheštaju.

Zoonoze, u koje, na primjer, spadaju Kovid-19, HIV, grip, virusi ebola i zika, potiču od mikroba koji žive među životinjskim svijetom i koji mogu da zaraze i ljude. Njihovi najčešći prenosioci su slijepi miševi, ptice, primati i glodari. Naučnici procjenjuju da postoji oko 1,7 miliona virusa među sisarima i pticama koji još uvijek nisu otkriveni, od kojih polovina može da zarazi ljude.

Nije slučajnost to što pandemije postaju sve češće, s obzirom na činjenicu da ljudske aktivnosti vrše sve veći pritisak na životnu sredinu i dovode ljudi u sve bliži kontakt sa divljim životinjama, navodi se u izvještaju.

Još u novembru prošle godine naučnici su upozorili da povećano krčenje šuma stvara povoljnije uslove za pojavu epidemija. Hana kao primjer za to navodi krčenje šuma u Amazoniji koje se obično dešava kako bi se napravila ispaša za stoku. Stoka tako može da djeluje kao posrednik između zaraženih divljih životinja i ljudi koji sa njom rade, ističe on.

Osim toga, uništavanje prirodnih staništa divljih životinja može da dovede do njihovog premještanja na nove teritorije, primoravajući ih da u većem broju domove potraže u urbanim sredinama, navodi se u izvještaju. Hana ističe da je veoma važno shvatiti razmjere u kojima treba djelovati, a koji dostiže nivo kakav nikada do sada nije viđen.

Naučnici koji su načinili izvještaj predlažu formiranje međunarodnog tijela koje će nadgledati rezultate ostvarene u oblasti prevencije pandemija, koje će finansijski podsticati očuvanje biodiverziteta i investirati u istraživanja i edukaciju.

Oni se nadaju da bi ove institucionalne promjene umanjile efekat industrija kao što su proizvodnja palminog ulja, sječa drveća i stočarstvo, ali i da bi mogle da pomognu identifikovanju žarišta zaraza i da obezbijede zdravstvenu njegu ljudima koji su pod najvećim rizikom. Za sprovođenje ove strategije bilo bi potrebno izdvojiti između 40 i 58 milijardi dolara godišnje, procjenjuju autori studije i dodaju da bi to nadoknadilo ekomske gubitke od pandemija izražene u trilionima.

Jedno istraživanje koje je objavljeno ranije pokazuje da je pandemija SAD do sada koštala 16 triliona dolara.

Trideset zemalja se obavezalo da će podržati Kampanju za prirodu čiji je cilj da zaštiti 30 odsto kopna i mora do 2030. godine. Lider ove kampanje Brajan O”Donel, međutim, tvrdi da je potrebno preduzeti određene korake prije nego što ova obećanja postanu stvarnost.

Ove zemlje će se maja 2021. godine sastati zbog Konvencije UN o biološkom diverzitetu, kada će imati prilike da formulišu strategije koje će doprinijeti ostvarivanju ovog cilja kampanje.

O”Donel je zabrinut zbog mogućeg pomjeranja ovih planova zbog pandemije Kovid-19 i tvrdi da bi čak i jedna godina odlaganja mogla da predstavlja rizik.

“Nadam se da će pandemija Kovid-19 predstavljati alarm za uzbunu, koji još uvijek ne čuje previše ljudi”, ističe O”Donel. Hana se nada da bi novi izvještaj naučnika mogao da postakne promjene, ako ne zbog zaštite prirode i ugroženih divljih životinjskih vrsta, onda zbog zaštite ljudskog zdravlja.

“Postoji sebičan razlog da to uradimo, a to je zaštita nas samih“, ističe Hana.

Na tvrdnje ovih naučnika nadovezuju se rezultati studije objavljeni u decembru, koji pokazuju da je masa materijala koji je izgradio čovjek sada približno ista kao i masa svih živih bića na planeti. Masa živog svijeta i dalje iznosi oko 1,1 triliona tona i nije se mnogo mijenjala tokom posljednjih nekoliko godina, ali zato antropogena masa, odnosno masa vještački stvorenih materijala, eksponencijalno raste.

Studija objavljena u časopisu “Nature” pokazuje da je antropogena masa sada približna biološkoj, kao i da bi do kraja godine mogla da je premaši, kako prenosi “National geographic”. Ovo otkriće ide u prilog tvrdnji da je Zemlja ušla u antropocen, predloženu geološku epohu u kojoj ljudi predstavljaju glavnu silu koja oblikuje planetu.

Ova tranzicija je nešto se ne dešava jednom za života, nego jednom u eri, napominju naučnici. I ako je ovaj uvid značajan više u simboličkom nego u naučnom smislu, materijalni efekat ljudske djelatnosti i njegov obim objašnjavaju kako smo uspjeli da transformišemo globalne cikluse nutrijenata, izmijenimo klimu i da brojne vrste dovedemo do izumiranja.

Ipak, godina koja je iza nas donijela je i tračak nade za živi svijet oko nas. Pojava korona virusa usmjerila je fokus na globalnu trgovinu divljim životinjama.

U operaciji Interpola i Svjetske carinske organizacije sprovedene između septembra i oktobra spašen je veliki broj divljih životinja. Kineska vlada je u feburaru donijela odluku kojom su postavljeni temelji kriminalizacije upotrebe mesa divljih životinja u ishrani, a takođe je nivo zašite pangolina, sisara kojim se najviše trguje na svijetu, podigla na najveći mogući nivo.

Osim toga, usljed mjera karantina i odusustva čovjekovog uticaja, priroda je počela da se regeneriše, bar na kratko i u nevelikom obimu. Ovo je takođe omogućilo naučnicma da sprovedu istraživanja i dođu do podataka do kojih je u uobičajenim okolnostima teže doći.

Konačno, pandemija je uticala na svakog nas, a iskustvo bez presedana u našim životima možda će izmijeniti naše stavove o svijetu u kojem živimo i način na koji se prema njemu odnosimo, u ekološkom i svakom drugom smislu.