Ovo ime ušlo je u knjige medicine: Umrla prije skoro 70 godina, a njene ćelije još žive FOTO

11.08.2020. | 14:03

Ime Henrijete Laks, upisano je u medicinske udžbenike, a njene “besmrtne” ćelije su decenijama korišćene u izuzetno važne medicinske svrhe.

Ovoj Afroamerikanki iz siromašne porodice porijeklom iz Virdžinije, koja je rasla na plantažama duvana, dijagnostifikovan je kancer cerviksa početkom 1951. godine, kada je imala 30 godina.

Liječila se u “Džons Hopkinsu” pošto je to bila najbliža bolnica koja je primala pacijente Afroamerikance. Ljekar Hauard Džons je prilikom pregleda uzeo uzorak izrasline sa Henrijetinog cerviksa i poslao ga u patološku laboratoriju gdje je ubrzo utvrđeno da je riječ o ćelijama raka, malignom epidermoidu.

Upućena je na zračenje, a tokom tretmana uzeta su joj još dva uzorka ćelija i predata američkom naučniku njemačkog porijekla Džordžu Oto Geju. Oto Gej je baš u to vrijeme osnovao Laboratoriju za kulture tkiva i osmislio nekoliko aparata koji su pomogli laboratorijskom uzgoju ćelija, pa je počeo da “uzgaja” ćelije kancera iz Henrijetinog cerviksa, prenosi portal “Nauka kroz priče“.

Za razliku od prethodnih pokušaja uzgoja ćelija koje je uspijevao da održi u životu samo nekoliko dana, Gej je otkrio da pojedine Henrijetine ćelije neprekidno bujaju i ne umiru nakon nekoliko deoba, pa je njihovim razmnožavanjem uspio da stvori liniju ćelija. U oktobru 1951. godine Henrijeta Laks je umrla od raka koji je metastazirao po čitavom organizmu, ali se njene ćelije nastale iz uzorka tkiva i danas neprekidno razmnožavaju, žive i umiru u laboratoriji. Lanac ovih ćelija postao je besmrtan – održava se decenijama i poznat je kao HeLa linija ćelija.

https://www.instagram.com/p/CDZybzUJ2Uh/?utm_source=ig_embed

Osim što je sam podatak o uzgoju besmrtnih ćelija fascinantan, suština njihovog uzgajanja je da se koriste za brojna medicinska testiranja. One su, na primjer, u narednim godinama poslužile da se napravi vakcina za dječju paralizu, koja je na njima testirana. Zatim, HeLa ćelije su bile prve ljudske ćelije koje su uspješno klonirane 1955. godine, a u to vrijeme već su bile u masovnoj proizvodnji i istraživači su ih sve češće potraživali. Korišćene su za ispitivanje side, efekata raznih lijekova i hemijskih supstanci, zatim raka i niza drugih bolesti.

Zahvaljujući njima, naučna zajednica je došla do oko 11.000 patenata i uzgojeno je do danas, procjenjuje se, oko 20 tona HeLa ćelija. Iako čak nije poznato ni gdje je tačno grobno mjesto gdje je Henrijeta Laks sahranjena, na naknadno postavljenom nadgrobnom spomeniku zapisano je da će njene besmrtne ćelije zauvijek nastaviti da pomažu čovječanstvu.