Pandorina kutija: Naučnici vratili u život virus star 48.500 godina

26.11.2022. | 11:57

Međunarodni tim naučnika uspio je da vrati u život virus koji je star preko 48.500 godina i vjeruju da je to najstariji ikad oživljen virus, prenosi magazin Nju sajentist u novembarskom izdanju.

Prastari virus je hiljadama godina bio zaleđen u sibirskom permafrostu.

Pandorina kutija

U pitanju je jedan od ukupno sedam tipova virusa iz permafrosta koji su oživljeni poslije više hiljada godine. Najmlađi je bio zamrznut prije 27.000, a najstariji, koji je nazvan pandoravirus jedoma, zamrznut je pre 48.500 godina. Iako se ovaj virus ne smatra opasnim za ljude, naučnici upozoravaju da bi drugi virusi ubice mogli da se nalaze u otopljenom ledu i da ožive zahvaljujući klimatskim promjenama. Oni bi mogli biti katastrofalni za ljude i da dovedu do novih pandemija.

“Pandoravirus je nazvan po Pandorinoj kutiji. U pitanju je džinovski virus koji je prvi put otkriven 2013. i drugi je najveći po fizičkoj veličini od svih poznatih virusa”, kaže profesor Žan-Mišel Klaverje, virusolog sa univerziteta Eks-Marselj u Francuskoj, i nastavlja:

Pandoravirus je dugačak jedan mikrometar i širok 0,5 mikrometara, što znači da je vidljiv svjetlosnim mikroskopom.

Ovaj virus star 48.500 godina pronađen je u permafrostu 16 metara ispod dna jezera u Jukeci Alasu u Jakutsku, u Rusiji.

Profesor Klaverje i njegove kolege prethodno su oživjele dva 30.000 godina stara virusa iz permafrosta. Svih devet virusa može da zarazi jednoćelijske organizme poznate kao amebe, ali ne i biljke ili životinje. Međutim, drugi zamrznuti virusi mogu biti vrlo opasni za biljni i životinjski svijet, uključujući ljude.

Ledeno doba

Profesor Klaverje upozorio je da eksperimenti pokazuju da dugo zamrznuti virusi mogu da se probude i ponovo počnu da se šire. Naučnici se ne slažu oko oko tačne starosti arktičke ledene kape i permafrosta koji je okružuje, a samim time i starosti objekata koji se u njoj nalaze. Većina odmrznutih otkrića potiču iz poslednjeg ledenog doba, pre otprilike 115.000 do 11.700 godina. Oko 65 odsto Rusije se klasifikuje kao permafrost – tlo koje ostaje trajno zamrznuto čak i tokom ljetnjih mjeseci. Ali zbog klimatskih promjena i globalnog zagrijavanja tlo se otapa, izbacujući životinje i predmete koji su bili smrznuti hiljadama godina.

Prijetnja sa Arktika zbog kopanja resursa

Arktik je, naravno, manje naseljen od drugih dijelova svijeta, ali naučnici ističu da sve više ljudi odlazi tamo da iskopava resurse poput zlata i dijamanata. Nažalost, prvi korak u iskopavanju ovih resursa je skidanje gornjih slojeva permafrosta, čime se ljudi izlažu virusima. Nemoguće je procijeniti koliko dugo su zamrznuti virusi ponovo zarazni nakon otapanja i da li mogu da zaraze novog domaćina. Prošlog mjeseca naučnici su upozorili da otopljena voda iz glečera može da prenese patogene do novih domaćina.