Rezultat naučnih istraživanja! Hemijske reakcije zaslužne za miris nakon kiše

22.05.2023. | 11:03

I bez uvida u rezultate naučnih istraživanja iskustvo govori da je fini, slatkasti i svježi miris koji ispuni vazduh nakon što prve kišne kapi udare u suvu zemlju vrlo ugodan ljudskom nosu.

Još su polovinom prošlog vijeka dvoje australijskih naučnika u svojoj studiji objasnili kako se on stvara. I nazvali su ga “petrikor”. Od petra = kamen i ichor = fluid za koji se smatralo da je kolao žilama bogova spominjanih u grčkoj mitologiji.

Naime, kap kiše koja udari u suvu, poroznu površinu tla zarobljava u sebi sićušne mjehuriće vazduha koji se brzo kreću prema njenoj površini i tamo se rasprše, oslobađajući u okolinu mikroskopski sitne mirisne čestice.

Taj karakteristični miris djelimično potiče od mješavine ulja koje neke biljke izlučuju za vrijeme sušnog razdoblja kako bi, pretpostavlja se, spriječile klijanje drugih biljaka koje su im konkurencija u borbi za ograničene zalihe vode. Tom mirisnom bukeu zatim svoj doprinos daju bakterije aktinomicete koje se nalaze u suvom tlu, a kombinaciju dodatno “začini” i ozon, koji se pred kišu stvara u atmosferi.

Bakterije Streptomyces koje žive u tlu izlučuju molekul geosmin.

Kada kiša udari u tlo, kišne kapi zarobe mjehuriće vazduha koji sadrže geosmin. Mjehurići se kreću kroz kišnu kap i izbijaju iz nje kao aerosoli, čak i manje čestice koje se raspršuju kroz vazduh. Nakon što se geosmin odvoji od zemlje i odleti u vazduh, možemo ga jasno namirisati, jer su ljudski nosevi izrazito osjetljivi na njega.

Prema “Smithsonian Magazinu”, neki ljudi ga mogu nanjušiti čak i kada je koncentracija veoma niska. A ako miris kiše postane posebno jak – i neobično čist – nakon grmljavinske oluje, možete zahvaliti ozonu.

Munja može razdvojiti kiseonik i azot, koji se mogu prekombinovati u azotov oksid, jedan od spojeva potrebnih za stvaranje ozona. Taj molekul poznat je po svom oštrom mirisu poput hlora.

Nauka iza petrikora nije toliko romantična, ali miris koji nastaje kao reakcija na izlučevine bakterija i munje zasigurno jeste.

Naučnici smatraju da postoji i dublji razlog zašto nam je miris kiše tako ugodan. Pretpostavljaju da je taj afinitet uslovljen evolucijski, tj. da smo sklonost mirisu petrikora naslijedili od naših predaka, čiji je opstanak zavisio o kišnom vremenu koje je bilo neophodno za bujanje vegetacije.