U centru naše galaksije: Naučnici otkrili crnu rupu koja rasteže prostor i vrijeme

29.11.2023. | 12:53

Supermasivna crna rupa u centru naše galaksije, Strijelac A*, se okreće toliko brzo da rasteže prostor i vrijeme oko sebe, pokazalo je novo istraživanje.

Tim fizičara promatrao je crnu rupu, koja se nalazi 26.000 svjetlosnih godina od Zemlje, s NASA-inim rendgenskim opservatorijom Chandra, teleskopom dizajniranim da otkrije rendgenske emisije iz vrućih područja svemira, navodi CNN-a.

Oni su izračunali brzinu rotacije Strelca A* koristeći tzv. metodu odliva, koja proučava radio talase i rendgenske emisije u gasovima koji okružuju crne rupe.

Istraživači su potvrdili da crna rupa ima spin, što uzrokuje “Lense-Thirring” efekat. Ovaj efekat nastaje kada crna rupa rasteže prostor-vrijeme dok se vrti oko svoje osi, rekla je glavna autorica studije Rut Dejli, profesorica fizike na Univerzitetu Penn State.

“Sa ovim okretanjem, Strijelac A* će dramatično promijeniti oblik prostor-vremena u svojoj blizini. Navikli smo da razmišljamo i živimo u svijetu u kojem su sve prostorne dimenzije ekvivalentne. Naprimjer, rastojanje od plafona do zida i rastojanje do poda i drugih dimenzija. Sve dimenzije su linearne, za razliku od fenomenona koji posmatramo u blizini crne rupe – potpuno ‘zgnječeno’ prostor-vrijeme”, kaže ona. Dejli pojašnjava da što crna rupa brže rotira, prostor-vrijeme oko nje sve je manje simetrično, pa prostor-vrijeme oko nje izgleda spljošteno, kao lopta za američki fudbal.

Spin crne rupe ima vrijednost od 0 do 1, pri čemu 0 znači da se crna rupa ne okreće, a 1 je maksimalna vrijednost okretanja. Ranije nije postojao konsenzus o vrijednosti za okretanje Strijelca A*.

Crne rupe koje su nastale kao rezultat spajanja manjih crnih rupa obično bi imale nisku vrijednost spina, rekao je Dejan Stojković, profesor kosmologije na Univerzitetu u Bafalu koji nije bio uključen u studiju. Međutim, crna rupa koja je nastala akrecijom okolnog gasa imala bi visoku vrednost spina.

“Brzina kojom se Strijelac A* okreće ukazuje na to da značajan dio mase crne rupe potiče od akrecije. Pitanje da li se naša centralna galaktička crna rupa rotira ili ne, ili koliko brzo rotira veoma je važno”, rekao je Stojković.

Mjerenjem spina, on ističe da naučnici mogu saznati više o istoriji i strukturi galaksije, testirati teorije ili čak zaključiti o postojanju crvotočina, teoretskih objekata koji bi mogli pružiti otvor u druge dimenzije.