Uskoro potpuno pomračenje: Mjesec će zakloniti Sunce milionima

07.04.2024. | 16:24

Potpuno pomračenje Sunca, kada će Mjesec zakloniti Sunce milionima ljudi u Sjevernoj Americi duž puta koji prelazi od Meksika do Sjedinjenih Država, a zatim i Kanade, dogodiće se u ponedjeljak.

Naučnici su istakli da će ovo potpuno pomračenje biti drugačije od onog koje se dogodilo 21. Avgusta 2017., koje se protezalo od obale do obale u SAD, prenosi Radio Slobodna Evropa.

Potpuno pomračenje Sunca trajaće duže nego obično jer će Mjesec biti udaljen samo 360.000 kilometara od Zemlje, što je jedno od najbližih približavanja ove godine, navodi NASA.

Što je Mjesec bliži Zemlji, to je veći na nebu iz naše perspektive, što rezultira posebno dugim i intenzivnim periodom tame koja blokira sunce.

Totalno pomračenje će najduže trajati nad Meksikom četiri minuta i 28 sekundi. Na drugim mjestima duž staze, kao u Sirakuzi, u Njujorku, ukupno će trajati samo minut i po.

Gledaoci bilo gdje duž široke staze totaliteta svjedočiće kako se nebo zamrači u popodnevnim satima dok sunce “nestaje”.

Prije sedam godina, najduži period totaliteta bio je u blizini Karbondejla, Ilinois – trajao je dvije minute i 42 sekunde.

U 2017, procjenjuje se da je oko 215 miliona odraslih u SAD gledalo pomračenje Sunca, bilo direktno ili elektronski, navode iz NASA.

Staza se 2017. kretala od oko 100 do 114 kilometara širine, dok će se ova kretati od oko 174 do 196 kilometara širine.

To znači da će put pomračenja 2024. proći preko više gradova i gusto naseljenih područja nego što je to bilo 2017. godine.

Procjenjuje se da 31,6 miliona ljudi živi na putu totaliteta ove godine, u poređenju sa 12 miliona u 2017.

Dodatnih 150 miliona ljudi živi u krugu od oko 320 kilometara od puta totaliteta.

Pomračenje 8. aprila počeće iznad južnog Pacifika, a njegova putanja će stići do meksičke pacifičke obale oko 11.07 po pacifičkom vremenu prije nego što uđe u Sjedinjene Države u Teksasu, precizirali su iz NASA.

Njegov put ga zatim vodi kroz Oklahomu, Arkanzas, Misuri, mali dio Tenesija, Ilinoisa, Kentakija, Indijane, Ohaja, mali dio Mičigena, Pensilvanije, Njujorka, Vermonta, Nju Hempšira i Mejna.

Put zatim ulazi u Kanadu u Ontariju i putuje kroz Kvebek, Nju Branzvik, Ostrvo Princa Edvarda i Kejp Breton, izlazeći iz kontinentalne Sjeverne Amerike na atlantskoj obali Njufaundlenda, Kanada, u 17.16. po njufaundlendskom vremenu.

Solarna aktivnost će biti pojačana

U objašnjenju NASA navodi se da će za razliku od 2017, kada se Sunce približavalo solarnom minimumu, odnosno bilo “mirnije”, ove godine ono biti u ili blizu solarnog maksimuma.

To znači da je 2017. bilo manje erupcija sa Sunca, dok će 2024. ono biti aktivnije.

Milion posjetilaca na Nijagarinim vodopadima

“National Geographic” proglasio je Nijagarine vodopade su za jedno od najboljih mjesta za promatranje ovog fenomena.

Region Kanade koji okružuje grad i dijeli ime sa Nijagarinim vodopadima proglasio je vanredno stanje jer se priprema da dočeka i do milion posjetilaca za tokom pomračenja Sunca.

Grad Ontario nalazi se na putu gdje će Mesec u potpunosti blokirati sunčeve zrake na nekoliko minuta.

Šta je potpuno pomračenje Sunca?

U potpunom pomračenju Sunca, Mjesec prolazi između Sunca i Zemlje, u potpunosti pokrivajući lice Sunca duž male putanje površine naše planete. Ovo se zove “put totaliteta”.

Dnevno nebo postaje mračno, slično sumraku ili zori, a poznato je da se noćne životinje bude, zbunjene u uvjerenju da je noć stigla. Na mjestima duž puta totaliteta, ljudi će moći da vide sunčevu koronu – spoljašnju atmosferu zvijezde – koja obično nije vidljiva zbog sunčeve svjetlosti.

Ljudi koji posmatraju izvan putanje totaliteta videće djelimično pomračenje u kojem Mjesec zaklanja veći dio Sunčevog lica, ali ne sve. Naravno, oblačan dan može pokvariti pogled. Poslije ovog, sljedeće potpuno pomračenje Sunca koje se može videti iz Sjedinjenih Država neće se dogoditi do 2044.

Šta može da se očekuje od ovog pomračenja?

Potpuno pomračenje Sunca odvija se u nekoliko različitih faza.

Počinje fazom djelimičnog pomračenja dok Mjesec počinje da prolazi između Zemlje i Sunca, djelimično ga blokirajući i ostavljajući Sunce da izgleda kao da ima oblik polumjeseca.

U sljedećoj fazi Bejlijevih perli, tačke svjetlosti sa sunca sijaju oko mjesečevih ivica zbog nepravilne mesečeve topografije, proizvodeći male perle svjetlosti.

U fazi dijamantskog prstena, jedna svijetla tačka se pojavljuje duž lunarne ivice čak i kada sunčeva atmosfera ostavlja svjetlosni prsten oko Mjeseca. Efekat podsjeća na izgled dijamantskog prstena. Ovaj fenomen prethodi totalitetu.

Nakon totaliteta, ostale faze se ponavljaju dok se Mjesec kreće duž putanje dok se pomračenje ne završi.

Kako bezbjedno gledati pomračenje?

Stručnjaci upozoravaju da nije bezbjedno gledati direktno u jako sunce bez upotrebe specijalizovane zaštite za oči dizajnirane za gledanje sunca.

Te naočare trebalo da blokiraju ultraljubičasto svjetlo od sunca i skoro svu vidljivu svjetlost, navode stručnjaci za bezbjednost u ovoj oblasti.

Gledanje pomračenja kroz sočivo kamere, dvogleda ili teleskopa bez upotrebe solarnog filtera posebne namjene može da izazove teške povrede oka, smatraju stručnjaci. Sunčevi zraci takođe mogu oštetiti digitalne komponente telefona.

Stručnjaci savjetuju da se koriste bezbjedne naočare za solarno gledanje ili bezbjedan ručni solarni posmatrač, napominjući da obične sunčane naočare nisu bezbjedne za gledanje sunca.

Jedini trenutak kada se smatra bezbjednim za ljude da uklone zaštitu za oči tokom potpunog pomračenja Sunca je kratko vrijeme kada Mjesec potpuno blokira površinu Sunca.

Zašto je gledanje u pomračenje Sunca opasno?

Sunčevi jarki zraci mogu spaliti ćelije u mrežnjači na zadnjem dijelu oka. Retina nema receptore za bol, tako da ne postoji način da se osjeti oštećenje dok se dešava. Kada ćelije umru, one se više ne vraćaju.

Simptomi solarnog oštećenja oka, koji se nazova i solarna retinopatija, uključuju zamagljen vid i izobličenje boje.

Ne postoji utvrđeno pravilo koliko dugo jedan pogled može dovesti do trajnog oštećenja. Ozbiljnost varira u zavisnosti od oblačnosti, zagađenja vazduha i tačke gledišta osobe.

Ali doktori kažu da gledanje pomračenja Sunca čak i nekoliko sekundi bez zaštite nije vrijedno rizika. Postoje izvještaji o solarnoj retinopatiji nakon svakog pomračenja Sunca, a američki očni ljekari vidjeli su desetine dodatnih posjeta nakon one 2017.

Po čemu se pomračenje Sunca razlikuje od lunarnih pomračenja?

Pomračenja Mjeseca se dešavaju kada je Zemlja pozicionirana između Mjeseca i Sunca, a sjenka naše planete je bačena na površinu Mjeseca. Ovo ostavlja da Mjesec sa Zemlje izgleda mutno, ponekad crvenkaste boje.

Pomračenja Mjeseca su vidljiva sa polovine Zemlje, što je mnogo šire područje od pomračenja Sunca.

Koliko su veliki Zemlja, Mjesec i Sunce?

Mjesec će prekriti lice Sunca, kao što je vidljivo sa Zemlje, samo zato što je Mjesec mnogo bliži našoj planeti.

Prečnik Meseca je 3.476 km, u poređenju sa prečnikom Sunca od oko 1,4 miliona kilometara i prečnikom Zemlje od 12.742 kilometara.

Kada se očekuje naredno potpuno pomračenje?

Potpuna pomračenja Sunca su prilično rijetka. U prosjeku, jedan će se pojaviti na određenoj lokaciji svakih 375 godina. U nižih 48 država, posljednje vidljivo potpuno pomračenje dogodilo se 2017., a prije toga 1979.

Sljedeće potpuno pomračenje Sunca će se desiti 12. avgusta 2026. godine, i biće vidljivo na Grenlandu, Islandu, u Španiji, Rusiji i malom dijelu Portugala, sa delimičnim pomračenjem vidljivim u Evropi, Africi, Sjevernoj Americi, Atlantskom okeanu, Arktičkom okeanu i Tihi okean.

Amerikanci će sljedeći put imati priliku da svjedoče ovom fenomenu tek 23. avgusta 2044. godine.