Izbrisani iz vremena: Otkud 13 dana razlike između “dvije nove godine”?

14.01.2023. | 11:04

Kratka i jednostavna priča o tome kako je nastala razlika od 13 dana između julijanskog i gregorijanskog kalendara.

Najduža godina u istoriji trajala je 445 dana. To je bilo 46. godine prije nove ere (PNE). Tada je rimski imperator Julije Cezar pozvao iz Aleksandrije astronoma Sosigena da unese ispravke u važeći rimski kalendar. Rimljani su znali da godina traje 6 sati duže od 365 dana, ali su do tada koristili kalendar bez prestupnih godina.

Zbog viška se bilo nakupilo 67 dana razlike, koje je Sosigen dodao u 46. godinu, a potom uveo da se svake četvrte godine na februar dodaje još jedan dan, kako ne bi nastajala razlika.

Posliјe ove julijanske reforme (nazvane tako po Juliju Cezaru), datumi prolјećne ravnodnevice su bili usklađeni sa Sunčevim kretanjem. Posliјe ove bilo je još nekoliko ispravki rimskog kalendara, a od cara Konstantina se koristi i podјela na dane u nedјelji.

Kako se astronomija dalje razvijala, izračunato je da Sunčeva godina ne traje 365 dana i 6 sati, nego 365 dana, 5 sati, 48 minuta i 46 sekundi (to jest, 11 minuta i 14 sekundi kraće). Zato se od vremena Julija Cezara, do 1582. godine, bilo nakupilo deset dana razlike, prenosi Mondo.

Pošto je precizan dan prolјećne ravnodnevice presudan za određivanje datuma hrišćanskog Uskrsa (koji se određuje kao prva nedјelja posliјe punog Mјeseca koji pada na ili posliјe prolјećne ravnodnevice), papa Gregorije XIII (Grgur) je odlučio da izmijeni dotadašnji julijanski kalendar.

Reformu je izvršio jezuitski matematičar Kristofer Klavijus, koji je 1582. godinu skratio za deset dana, a umjesto da svaka četvrta godina bude prestupna, uveo je da se godine početka stoljeća (1700, 1800, 1900) preskaču kao prestupne tri puta, a da svaka četiristota godina i dalje bude prestupna.

Zbog toga se sa vijekovima razlika između julijanskog i gregorijanskog kalendara povećala na 13 dana. No, deset dana koji su papskom odlukom izbačeni iz 1582. godine ostali su jedini datumi koji se nikad nisu dogodili, piše sajt “Nauka kroz priče”.

Na Prvom vaseljenskom saboru u Nikeji 325. godine hrišćanska crkva je prihvatila Julijanski kalendar kao zvaničan i on se zbirom istorijskih okolnosti zadržao u crkvenoj upotrebi u Srpskoj, Ruskoj, Gruzijskoj pravoslavnoj crkvi, na Svetoj Gori i u Jerusalimskoj patrijaršiji.