Saznajte ili se podsjetite: Danas je 6. oktobar – evo šta se dogodilo na ovaj datum

06.10.2023. | 06:58

Danas je petak, 6. oktobar, 279. dan 2023. Do kraja godine ima 86 dana.

1014. – Poslije katastrofalnog poraza njegove vojske, umro bugarski car Samuilo, koji je 976. digao ustanak protiv Romeje i osnovao državu između Dunava, Korintskog zaliva, Jadranskog i Crnog mora.

1536. – Engleski vjerski reformator i prevodilac “Biblije” Vilijam Tindejl spaljen na lomači kao jeretik, prema naređenju kralja Henrija Osmog.

1767. – Rođen haićanski državnik grenadskog porijekla Henri Kristof, doveden s Grenade kao rob na Haiti, gdje se krajem 18. vijeka priključio pobuni protiv Francuza. Poslije dvorskog puča 1806, u kojem je učestvovao, i ubistva surovog cara Žan Žaka Desalina, takođe bivšeg roba, postao je 1807. predsjednik Haitija, a 1811. se proglasio carem.

1773. – Rođen francuski kralj Luj Filip, nazvan “kralj građanin”, koji je vladao od 1830. do 1848. U Februarskoj revoluciji 1848. proglašena je republika, kralj je zbačen. Umro je 1850.

1846. – Rođen američki inženjer DŽordž Vestinghaus, pronalazač vazdušne kočnice za lokomotive i tramvaje. Razvio je i sistem željezničkih signala i izgradio je turbine za hidroelektranu na Nijagarinim vodopadima, za koju je projekat izradio srpski pronalazač Nikola Tesla i s koje je obezbijeđen prenos električne energije na daljinu zahvaljujući primjeni Teslinog pronalaska obrtnih magnetnih polja. Osnovao je 1886. “Vestinghaus ilektrik korporejšn”.

1876. – Rođen srpski slikar Milan Milovanović, profesor Umjetničke škole u Beogradu, koji je radio pejzaže i portrete visokog impresionističkog dometa. Nekim djelima se približio poentilizmu, težeći da postigne maksimalni efekat svjetlosti. Slikarstvo je studirao u Beogradu, Minhenu i Parizu.

1878. – Umro srpski trgovac i dobrotvor Ilija Milosavljević – Kolarac, jedan od najvećih trgovaca hranom u Evropi, koji je sav imetak zavještao za prosvjećivanje naroda. NJegova zadužbina je školovala mnoge đake, izdala veliki broj knjiga i časopisa i podigla Kolarčev narodni univerzitet u Beogradu. Zbog sukoba s knezom Milošem Obrenovićem prešao je u Pančevo, gdje je nastavio da trguje, a po povratku u Srbiju bio je jedno vrijeme savjetnik kneza Mihaila Obrenovića za finansijska pitanja.

1887. – Rođen francuski arhitekta i teoretičar, švajcarskog porijekla, Šarl Eduar Žanre, poznat kao Le Korbizje, jedan od najvećih arhitekata 20. vijeka. Novim materijalima (armirani beton, staklo, gvožđe) i građevinskim metodama je radikalno prekinuo tradicionalni način gradnje, a njegova teorija funkcionalizma, zasnovana na racionalizmu i urbanizmu, oživotvorena je nizom objekata poput stambenih blokova u Marseju i Nantu, zgrade parlamenta u Čandigaru, švajcarskog paviljona u Parizu, ministarstva prosvjete u Rio de Žaneiru. Djela: “Ka jednoj arhitekturi”, “Preciziranja”, “Modulor”.

1891. – Umro irski politički vođa i nacionalni borac za autonomiju Čarls Stjuart Parnel, koji je uveo nove metode u borbi protiv Engleza. Postavši 1875. član britanskog parlamenta, otpočeo je opstrukciju u zakonodavnom tijelu uz istovremenu blokadu na terenu. Zatvoren je 1881, ali je i iz zatvora upravljao borbom irskih nacionalista.

1892. – Umro engleski pisac Alfred Tenison, majstor forme, koji je pisao neobično melodične stihove. NJegovo obimno i raznovrsno djelo izražava duh i raspoloženje vremena: filozofske i vjerske sumnje izazvane učenjem evolucionista, ljubav prema slobodi i vjerovanje u demokratiju. Djela: poeme “Kraljevske slike”, “Princeza”, elegija “In memoriam”, sonet “Crnoj Gori”, veliki broj lirskih pjesama.

1894. – Rođen srpski pisac Momčilo Nastasijević, jedna od najsnažnijih pjesničkih ličnosti srpske literature između dva svjetska rata i preteča moderne srpske drame, koji se odlikovao originalnošću stila i izuzetnom jezičkom invencijom. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu i do smrti 1938. bio profesor gimnazije. Pisao je lirske pjesme, drame i pripovijetke sa staroslovenskim motivima. Djela: pjesme “Lirski krugovi”, pripovijetke “Iz tamnog vilajeta”, libreto “Međuluško blago”, drame “Kod večne slavine”, “Nedozvani”, “Gazda-Mladenova kći”.

1903. – Rođen irski fizičar Ernest Tomas Sinton Volton, jedan od pionira nuklearne fizike, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1951. S Džonom Daglasom Kokroftom, s kojim je podijelio Nobelovu nagradu, razvio je 1929. prvi atomski akcelerator.

1908. – Austrougarski car Franc Jozef Prvi uz podršku Njemačke proglasio aneksiju Bosne i Hercegovine, s namjerom da stvori bazu za dalje prodiranje Austro-Ugarske ka istoku.

1914. – Rođen norveški etnolog i istraživač Tor Hejerdal, koji je 1947. predvodio šestočlanu ekspediciju “Kon-Tiki”, preplovivši splavom oko 9.000 kilometara između Perua i pacifičkog ostrva Tuamotu blizu Tahitija. Time je dokazao da su drevni narodi mogli da plove iz Južne Amerike do polinezijskih ostrva. Brodom napravljenim od papirusa 13 godina kasnije je preplovio Atlantski okean od Maroka do Barbadosa, pokazavši mogućnost uticaja starih Egipćana na predkolumbijske civilizacije u Americi.

1915. – Mučkim napadom s leđa na Srbiju – suočenu sa ofanzivom njemačkih i austrougarskih trupa – Bugarska se uključila u Prvi svjetski rat na strani Centralnih sila.

1927. – U filmu “Pjevač džeza” s glumcem Alom DŽonsonom, premijerno prikazanom u Njujorku, prvi put se čuo glas glumca, što je označilo početak ere zvučnog filma.

1930. – Rođen sirijski državnik i general Hafez al Asad, koji je na vlast došao u novembru 1970. udarom vojnog krila Arapske socijalističk partije Baas. Predsjednik Sirije je postao 1971.

1937. – Društvo naroda osudilo agresiju Japana na Kinu, ali to nije imalo nikakve praktične posljedice za agresora.

1972. – Najmanje 208 ljudi poginulo i više od hiljadu povrijeđeno u željezničkoj nesreći kod meksičkog grada Saltiljo.

1973. – Napadom Egipta i Sirije na izraelske položaje na istočnoj obali Sueca i na Golanskoj visoravni izbio je “Jom Kipur” rat, četvrti vojni sukob Izraela i Arapa, okončan 22. oktobra rezolucijom Savjeta bezbjednosti UN o prekidu vatre.

1976. – Vojna hunta u Tajlandu srušila vladu Senija Pramoda, a vojska je na univerzitetu u Bangkoku masakrirala veliki broj studenata.

1981. – Na vojnoj paradi u Kairu islamski teroristi ubili egipatskog državnika Anvara el Sadata, predsjednika Egipta od oktobra 1970, ogorčeni njegovom odlukom da sklopi mir sa Izraelom.

1989. – Umrla američka filmska glumica Bet Dejvis, koja je snimila više od 80 filmova i ostvarila niz velikih dramskih uloga, uglavnom tumačeći nesrećne i zle žene. Filmovi: “Opasna” (nagrada “Oskar”), “Džezabel” (nagrada “Oskar”), “Male lisice”, “Elizabeta i Eseks”, “Huarez”, “Šta se dogodilo sa Bebi Džejn”, “Sve o Evi”, “Svadbeni ručak”.

1989. – Tajfun “Anđela” usmrtio najmanje 108 ljudi na filipinskom ostrvu Luzon.

1990. – Umrla prva žena ratni pilot kod nas Marija Draženović – Đorđević, koja je u sastavu 113. lovačkog puka učestvovala u Drugom svjetskom ratu u borbama na Sremskom frontu 1945. Letački ispit je položila 1939. kada je imala samo 15 godina.

1991. – Indonezijski vojni avion udario u Džakarti u zgradu vlade, usmrtivši 102 i povrijedivši više od 5.000 ljudi.

1994. – Prošavši kroz demilitarizovanu zonu pod kontrolom mirovnih snaga UN u blizini Sarajeva, snage sarajevske muslimanske vlade ubile su četiri medicinske sestre i 16 srpskih vojnika.

2000. – Čelnici Demokratske opozicije Srbije (DOS) odlučili da osnuju Krizni štab za Jugoslaviju kako bi preuzeli vlast u upravljanju Srbijom. Ustavni sud SRJ priznao pobjedu DOS-a i Vojislava Koštunice na predsjedničkim izborima u Srbiji. Bivši predsjednik SRJ Slobodan Milošević čestitao novoizabranom jugoslovenskom predsjedniku Vojislavu Koštunici pobjedu.

2003. – BiH i SCG potpisale u Beogradu Sporazum o povratku izbjeglih lica.

2004. – Pred Haškim tribunalom počelo suđenje bivšem komandantu muslimanskih snaga u Srebrenici Naseru Oriću, optuženom za zločine nad Srbima na području opština Srebrenica, Bratunac i Skelani u periodu od juna 1992. do marta 1993. godine.

2007. – Preminuo poznati muzičar i kompozitor – klavijaturista Laza Ristovski.