Šetnja kroz vrijeme za dobro jutro: Saznajte šta se sve dogodilo na današnji dan

02.08.2024. | 07:06

Danas je petak 2. avgust, 214. dan 2024. Do kraja godine ima 151 dan.

1100. – Engleski kralj Vilijam Drugi, sin Vilijama Prvog – Osvajača ubijen strijelom dok je lovio u šumi.

1552. – Luteranima (protestantima) odobrena sloboda vjeroispovijesti u Njemačkoj.

1589. – Ubijen francuski kralj Anri Treći, posljednji monarh iz dinastije Valoa, dok je sa trupama opsjedao Pariz. Tokom njegove vladavine od 1574. godine zemlja je bila zahvaćena sukobima rimokatolika i hugenota. Poslije pobune 1588. bio je prinuđen da napusti Pariz i udružio se s vođom navarskih hugenota Anrijem od Navare, budućim kraljem Anrijem Četvrtim, prvim iz dinastije Burbon.

1799. – Umro francuski pronalazač Žak Etjen Mongolfje, koji je s bratom Žozefom Mišelom 1783. konstruisao prvi vazdušni balon, napunjen zagrijanim vazduhom.

1802. – Napoleon Bonaparta proglašen “doživotnim konzulom” Francuske, što mu je dalo pravo da imenuje nasljednika.

1830. – Francuski kralj Šarl Deseti Burbonski prinuđen da abdicira pod pritiskom Julske revolucije.

1858. – Britanski parlament usvojio zakon, prema kojem je indijska vlada, do tada u nadležnosti Istočnoindijske kompanije, potpala pod ingerenciju britanske krune.

1876. – Rođen srpski lingvista Aleksandar Belić, profesor Univerziteta u Beogradu, predsjednik Srpske kraljevske akademije (poslije Drugog svjetskog rata Srpska akademija nauka i umjetnosti – SANU) od 1937. do smrti 1960. i član svih slovenskih akademija. Poslije završene Velike škole u Beogradu studirao je slovensku filologiju i lingvistiku u Odesi i Moskvi. Osnovao je i uređivao časopise “Južnoslovenski filolog” i “Naš jezik”. Osnivač je srpske moderne dijalektologije i jedan od tvoraca naučne sintakse. Riješio je složen problem opšteslovenskog akcenatskog sistema. Pod njegovim rukovodstvom SANU je izdala prvu knjigu velikog “Rečnika književnog i narodnog jezika”. Napisao je oko 500 rasprava, jezičkih ogleda, naučnih kritika, polemika i prikaza. Djela: “O jezičkoj prirodi i jezičkom razvitku” (dva toma), “Pravopis srpskohrvatskog jezika”, “Dijalekti istočne i južne Srbije”, “O dvojini u slovenskim jezicima”, “Galički dijalekat”.

1903. – U Beogradu održani osnivački kongresi Srpske socijaldemokratske partije i Radničkog saveza Srbije, na kojima su za predsjednike glavne partijske uprave izabrani Dragiša Lapčević i Nikola Veličković, a za sekretare Kosta Jovanović i Radovan Dragović.

1921. – Umro italijanski operski pjevač Enriko Karuzo, jedan od najvećih tenora u istoriji opere. Bio je posebno cijenjen kao izvođač rola u operama Đuzepea Verdija i Đakoma Pučinija i interpretator italijanske kancone. Jedan je od prvih pjevača koji je snimio gramofonske ploče.

1922. – Umro Aleksandar Graham Bel – pronalazač telefona. Poslije studija medicine u Edinburgu i Londonu preselio je u SAD i bavio se liječenjem gluvih. Telefon je patentirao 1876. u Bostonu, što je mu je donijelo slavu, ali i brige. Patent nije bio zaštićen, pa su ga mnogi pokrali i tek je 1886. Vrhovni sud SAD presudio da je on jedini vlasnik patenta. Bogat i slavan, potom se isključivo bavio starim poslom – liječenjem gluvih.

1932. – Rođen irski pozorišni i filmski glumac Piter O'Tul, kome su aristokratska krhka i uznemirujuća pojava i majstorska gluma omogućile da nenadmašno tumači uloge senzitivnih i ambivalentnih ličnosti. Filmovi: “Lorens od Arabije”, “Beket”, “Lord Džim”, “Zima jednog lava”, “Noć generala”, Ja, Petko”, “Doviđenja, gospodine Čips”, “Vladajuća klasa”.

1934. – Umro njemački predsjednik feldmaršal Paul fon Hindenburg, u Prvom svjetskom ratu načelnik Štaba njemačke Vrhovne komande. Kancelar Adolf Hitler je istog dana proglasio sebe “firerom” (vođom), preuzevši apsolutnu vlast, što je bio definitivni kraj Vajmarske republike, uspostavljene poslije njemačkog poraza u Prvom svjetskom ratu.

1936. – Umro francuski inženjer i pilot Luj Blerio, pionir vazduhoplovstva, koji je 1909. prvi avionom preletio La Manš. Isprva je pokušavao da napravi avion mahokrilac (ornitopter), ali je brzo odustao od te ideje i 1903. je konstruisao prvi avion, a 1906. avion s motorom koji je imao tri cilindra. U Prvom svjetskom ratu je proizvodio avione za francusko ratno vazduhoplovstvo, koji su bili među najuspješnijim u to vrijeme.

1944. – Završena jedna od najvećih sovjetskih ofanziva u Drugom svjetskom ratu. Počela je 23. juna i za 38 dana sovjetske divizije su oslobodile cijelu Bjelorusiju, stupile na tlo Poljske i istočne Pruske i stigle blizu Varšave.

1945. – Završena Potsdamska konferencija na kojoj su sovjetski vođa Josif Visarionovič DŽugašvili (Staljin), predsjednik SAD Hari Truman i premijer Velike Britanije Klement Atli odlučili da Njemačku, poraženu u Drugom svjetskom ratu, demilitarizuju i podijele na dva dijela.

1970. – Britanski vojnici u Sjevernoj Irskoj prvi put upotrijebili gumene metke radi smirivanja nereda.

1980. – U strahovitoj eksploziji na željezničkoj stanici u Bolonji, koju su izazvali italijanski neofašistički teroristi, poginulo je 85 i ranjeno više od 200 ljudi. Najteži teroristički zločin u Evropi poslije Drugog svjetskog rata izazvao je talas masovnih protesta širom Italije.

1989. – Ukinuta trgovinska ograničenja između Velike Britanije i Argentine, zavedena poslije Foklandskog rata 1982.

1990. – Iračka vojska okupirala Kuvajt, što je Savjet bezbjednosti UN istog dana jednoglasno osudio, zahtijevajući od Bagdada da povuče trupe.

1992. – Jedinice srpske Vojske u snažnom protivnapadu stavile pod kontrolu šire područje između Trnova i Kalinovika, uključujući i strateški najvažniju tačku – prevoj Rogoj.

1993. – Muslimanske jedinice, pridošle iz pravca Kladnja, spalile srpska sela Rječice i Žeravice između Han Pijeska i Vlasenice.

1993. – U Karakaju kod Zvornika sahranjeno 12 Srba, poginulih 1. avgusta u toku muslimanskog napada na sela Boškovići i Cetići u zvorničkoj opštini.

1994. – Borbena grupa od četiri aviona NATO-a izvršila napad na srpska sela Dobrica, Udešanj, Rabine, Kekorine i Šipovac, zapadno od Nevesinja.

1994. – Vlada Srbije zatražila od vlasti Republike Srpske da prihvate mirovni plan Kontakt grupe za bivšu BiH.

1997. – Vođa najjače liberijske gerilske frakcije Čarls Tejlor proglašen predsjednikom Liberije, čime je poslije sedmogodišnjeg građanskog rata okončana borba za vlast u toj zapadnoafričkoj zemlji.

2003. – Sud u Ruandi osudio 11 osoba na smrtnu kaznu, u okviru najvećeg suđenja na kojem su optužene ukupno 142 osobe koje su učestvovale u genocidu u toj zemlji 1994. godine.

2007. – Ruska istraživačka podmornica sa ljudskom posadom postavila rusku zastavu na dno okeana ispod Sjevernog pola.

2008. – U ciglani na jugu Poljske paleontolozi pronašli ostatke dinosaurusa, za koga se vjeruje da je do sada nepoznati predak tiranosaurusa reksa.

2020. – U mjestu Uštica nedaleko od Jasenovca otvoren Memorijalni centar o ustaškom genocidu nad Romima u Drugom svjetskom ratu u okviru koga se nalazi romsko groblje sa 21 masovnom grobnicom.